16 november 2023 –  Deze week staat in het teken van De Week van de Werkstress. Marianne van Woerkom, hoogleraar positieve organisatiepsychologie onderzoekt hoe organisaties het welbevinden en de ontwikkeling van werknemers kunnen verbeteren. De Tilburg University vroeg haar naar tips om werkstress te voorkomen en hoe wetenschappelijk onderzoek bijdraagt aan mentaal welzijn op de werkvloer.

“Mensen zijn geneigd veel aandacht te besteden aan problemen op de werkplek, zoals stress, onveiligheid en burn-out. Binnen de leerstoel ‘Psychologisch perspectief op human resource studies’ kijken we niet alleen naar hoe we deze problemen kunnen oplossen, maar proberen we ook de balans tussen momenten waarop we niet lekker functioneren en momenten waarop we dat juist wel doen voor ogen te houden. Alles wat je aandacht geeft, groeit: dat geldt voor problemen op de werkvloer maar ook juist voor de dingen die wel goed gaan. Het is belangrijk om dan ook te kijken naar dingen die juist goed gaan of momenten waarop we ons wel fijn voelen – ook al zijn ze soms maar klein of van korte duur. En sta eens stil bij: hoe zijn de omstandigheden wanneer dingen wél goed gaan? Wanneer je die positieve omstandigheden ook – en structureel – analyseert, kan dat bijdragen aan de oplossing van problemen.”

Hoe draagt positieve psychologie bij aan welzijn op de werkvloer? 
“Mensen hebben last van een ‘negativity bias’, dat betekent dat negativiteit meer aandacht krijgt dan positieve dingen, zo zijn we nu eenmaal geprogrammeerd. Dat was zeker in de oertijd functioneel, op die manier kun je inspelen op gevaar: “is er iets wat mij mogelijk kan bedreigen?”. Positieve ervaringen zijn minder urgent en vragen niet om directe actie. Daarom blijven ze vaak ook onder onze radar. En daarom is het goed om daar bewust je aandacht op te richten. Natuurlijk moet je problemen niet ontkennen, maar in het geval van bijvoorbeeld burn-out kan het juist heel goed helpen om na te gaan: wat zijn iemand sterke kanten, waar krijgt iemand energie van en hoe kan de werkgever hier meer ruimte voor bieden? Dat kan de sleutel tot de oplossing van het probleem opleveren.”

Ook de tekorten op de arbeidsmarkt en sociale media spelen een rol: jezelf vergelijken met het LinkedIn-profiel van een ander maakt over het algemeen niet gelukkig

Hoe is het onderzoek naar welzijn op de werkvloer in de loop van de jaren veranderd?
“Ik doe inmiddels zo’n 20 jaar onderzoek, waarvan de laatste tien jaar met name naar welzijn op de werkvloer. Onderzoek op het gebied van Positieve Psychologie is rond het jaar 2000 opgekomen, dus het is nog een relatief jong vakgebied. En het ontwikkelt zich nog steeds. We onderzoeken nu bijvoorbeeld hoe het voor mensen met bijvoorbeeld autisme of Asperger of ADHD is om in een organisatie te werken. Zij hebben vaak de neiging om alleen te kijken naar hun eigen negatieve afwijkingen ten opzichte van de gemiddelde werknemer, omdat de omgeving een label op hen plakt dat vooral hun tekortkomingen benoemt, terwijl er voorbij wordt gegaan aan hun positieve afwijkingen en sterke punten, zoals hun enorme focus en oog voor detail.”

Fabel of fictie: “de werkstress in onze samenleving is hoger dan ooit”.  
“De mate van werkstress is de laatste jaren inderdaad heel erg hoog. Volgens een TNO-onderzoek hadden in 2021 bijna 1,3 miljoen Nederlandse werknemers last van burn-out-achtige klachten. Mensen hebben natuurlijk altijd al stress gehad van werk, maar het is wel toegenomen door diverse factoren. Vroeger was er meer sprake van een 9 to 5-werkethos, door de mogelijkheden om online te werken is de grens tussen werk en privé vervaagd. Maar ook de tekorten op de arbeidsmarkt en sociale media spelen een rol: jezelf vergelijken met het LinkedIn-profiel van een ander maakt over het algemeen niet gelukkig.

Denk na wat voor werk – en welke werkomgeving – écht bij jou en jouw kwaliteiten past

Studenten van Tilburg University zijn de volgende generatie werknemers, wat kunnen zij nu al doen om werkstress in een baan straks te beperken?
Leer jezelf goed kennen. Naarmate je ouder wordt, weet je beter waar je goed in bent en waar je minder goed in bent. Maar veel jonge mensen zijn nog niet zo bereid om die ‘zwakkere kanten’ te accepteren. Zij willen hun opties openhouden en op een breed spectrum presteren – en dat geeft veel stress. Denk na wat voor werk – en welke werkomgeving – écht bij jou en jouw kwaliteiten past. Op die manier kun je voorkomen dat je in een verkeerde werkomgeving terecht komt. Kies waar je jezelf in wil ontwikkelen, en laat andere dingen voor wat ze zijn.

Tilburg University streeft ernaar dat het tegen 2030 voor iedereen mogelijk is om met digitale technologieën en interventies te werken aan (mentaal) welzijn.​ Zijn we op de goede weg?
Ik denk dat we op de goede weg zijn en dat thema’s als zelfzorg meer op de radar staan bij jongeren. Mentaal welzijn is een meer geaccepteerd thema geworden. Onder druk van de nieuwe generatie en de tekorten op de arbeidsmarkt zijn ook werkgevers op grote schaal geïnteresseerd in het welzijn van hun medewerkers. Maar alle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering zijn een grote uitdaging voor deze generatie.

De gouden tip om werkstress te voorkomen
Voor werknemers
Schrijf een gebruiksaanwijzing over jezelf
Ga eens na: waar krijg je absoluut stress van? Wat vind je prettig? Wat moeten mensen beslist niet tegen je zeggen? En waar wil je juist dat ze jou voor consulteren? Als alle werknemers binnen een afdeling zo’n gebruiksaanwijzing zouden schrijven en dit vervolgens met elkaar bespreken, dan weten ze hoe ze met elkaar om kunnen gaan en kunnen ze elkaar meer tegemoet komen.

Voor werkgevers
Weg met de mal: kijk naar elk individu
Ieder mens is anders. De één gaat anders met zijn rol om dan een ander. Mensen passen niet precies in een mal, een vacaturetekst. Kijk naar de persoon, en blijf niet hameren op wat niet goed gaat. Pas de baan aan naar de mens, in plaats van andersom.

Bron: tilburguniversity.edu

Dit bericht is 1174 keer gelezen.