Psychose

Wat is een psychose? 

Een psychose is een psychische aandoening waarbij de patiënt het normale contact met de werkelijkheid, zoals deze door zijn omgeving ervaren wordt, geheel of gedeeltelijk kwijt is.  Dat wijst op een ernstige verstoring van de verwerking van informatie.

Symptomen

Hallucinaties

Iemand die psychotisch is kan zintuigelijke prikkels waarnemen (horen, zien, ruiken, voelen, proeven) die er in werkelijkheid niet zijn. Deze ervaringen zijn voor de betrokkene zeer ‘echt’. Het horen van stemmen is de meest voorkomende hallucinatie. Soms geven stemmen commentaar op het gedrag of geven ze opdrachten. Hallucinaties kunnen zeer hinderlijk zijn voor degene die er last van heeft. Vaak lukt het iemand een lange tijd om deze ervaringen voor zichzelf te houden, zonder dat mensen in de omgeving er iets van merken.

Wanen

Dit zijn individuele ideeën of overtuigingen die absoluut niet in overeenstemming zijn met de ideeën of opvattingen van de mensen die bij je betrokken zijn. Het draait bij een waan vaak om de betrokkene zelf; hij heeft bijvoorbeeld de overtuiging dat hij buitengewone kwaliteiten bezit, rechtstreeks in verbinding staat met een hogere macht of zeker weet dat er een complot tegen hem wordt gesmeed. Ogenschijnlijk gewone gebeurtenissen krijgen een speciale betekenis. Het is vrijwel onmogelijk iemand met wanen op andere gedachten te brengen: hij houdt sterk aan zijn ideeën vast en is vaak niet gevoelig voor logische tegenwerpingen.

Desorganisatie van het denken

Het denkproces kan te snel, te langzaam of chaotisch zijn. Vaak lukt het niet om helder te denken. Soms gaat het verband tussen gedachten verloren. Hierdoor is het nogal eens moeilijk om te begrijpen wat iemand die psychotisch is precies bedoelt. Ook kan iemand die een psychose heeft moeite hebben om anderen te begrijpen. Dit komt doordat hij zich niet goed kan concentreren en problemen heeft met onthouden. Het kan hem vaak moeite kosten het gedrag van anderen te plaatsen.

Negatieve symptomen zijn:

  • Weinig spreken
  • Gebrek aan initiatief tonen
  • Verstoord dag-nachtritme gedurende langere tijd
  • Weinig energie hebben
  • Geringe motorische expressie, een vlakke gezichtsuitdrukking
  • Zich bovenmatig terugtrekken.

Vroege signalen

  • Concentratieproblemen
  • Gebrek aan energie en motivatie, lusteloosheid
  • Sombere stemming
  • Slaapproblemen
  • Ongerustheid, argwaan
  • Geïrriteerde reacties op de omgeving
  • Problemen in de sociale contacten
  • Gebrek aan affectieve relaties
  • Minder reageren op omgevingsfactoren
  • Minder oogcontact
  • Slechter functionerend bewegingsapparaat
  • Onlogische gedachtegangen
  • Veranderingen in gedrag
  • Slechte persoonlijke verzorging en hygiëne

Behandelmethodes

Psychosen worden doorgaans behandeld met antipsychotica die sommige neurotransmitters in de hersenen beïnvloeden. Ze staan bekend om de hinderlijke bijwerkingen die de motoriek storen, energie wegnemen, emoties afvlakken en initiatief wegnemen. Gebrek aan therapietrouw kan daardoor vaak een probleem zijn bij de behandeling van een psychose. De nieuwste middelen zouden minder van deze bijverschijnselen vertonen.

Antipsychotica moeten door mensen met een bipolaire of schizofrene stoornis vaak levenslang geslikt worden, ook als men geen psychoseverschijnselen meer ervaart. Veel mensen kunnen na een primaire behandeling wel toe met een lage onderhoudsdosis antipsychotica, sommigen zelfs zonder.

Sommige patiënten zijn van mening dat hem of haar niets mankeert, ze denken dat het de rest van de wereld is die raar doet. Als de medicatie gestopt wordt komt de psychose vaak terug, en meestal heviger. Daarentegen voelen anderen juist de psychose lang van tevoren aankomen. Zij hebben al eerder een psychose gehad en herkennen de symptomen. Een volgende psychose kan dan dikwijls voorkomen worden door langdurig een lage dosering antipsychoticum te nemen.

De naaste omgeving van mensen met aanleg voor psychose kan soms een terugval (herval) uitlokken door te veel kritiek, onbegrip of andere emotionele betrokkenheid te uiten. In psychiatrisch jargon noemt men dit te hoge expressed emotion. Letten op een neutralere houding (lage expressed emotion) kan terugval helpen voorkomen.

Mensen met een psychose kunnen soms een gevaar vormen voor zichzelf of anderen. Al dan niet gedwongen opname in een psychiatrisch ziekenhuis kan dan noodzakelijk blijken. Tijdelijke gedwongen afzondering in een daarvoor bestemde speciaal daartoe ingerichte ruimte op de gesloten afdeling van de kliniek kan in ernstige gevallen deel uitmaken van het zorgplan. Een dergelijke benadering kenmerkt zich door het vrijheidsbeperkende karakter en het dwingende ervan.

Wat is een psychose : video

Met dank aan psychosenet.nl voor de video’s. Kijk voor meer informatie en ervaringsverhalen op hun website. 

10 tips: wat kun je doen voor iemand met een psychose?