8 mei 2021 – Met het experiment Meedoen meedelen onderzoeken vier arbeidsmarktregio’s hoe gemeenten, UWV, GGZ en zorgverzekeraars mensen met een psychische kwetsbaarheid sneller en beter kunnen helpen naar werk. In arbeidsmarktregio Holland Rijnland leeft goede hoop dat het experiment blijvende resultaten gaat opleveren.

Werk als medicijn voor mensen met een psychische aandoening. Als je kijkt naar de onderzoeken, dan kom je al gauw superlatieven tekort om de positieve effecten hiervan te beschrijven. Daar staat tegenover dat de weg naar werk voor diezelfde mensen bezaaid is met voetangels en klemmen. Voor een belangrijk deel is dat het resultaat van de schotten die betrokken partijen als gemeente, UWV, GGZ en zorgverzekeraars belemmeren in de samenwerking.

Daarom werd in Holland Rijnland al samengewerkt tussen de partners die nu het experiment Meedoen meedelen uitvoeren. ‘Voor sommige cliënten is helemaal niet zoveel nodig om aan de slag te gaan’, licht Speckman toe. ‘Een busabonnement en een laptop kan soms al genoeg zijn. Dan heb je het over een investering van nog geen 1000 euro. Maar als je dat via de gebaande paden probeert te regelen, ben je zo twee jaar verder. Dankzij de samenwerking mogen we vaker buiten de lijntjes kleuren en maatwerk leveren.’

Kosten en baten optimaal inzetten
Alle partijen in Holland Rijnland zijn het roerend eens over het feit dat werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid een goed medicijn kan zijn. Een baan geeft zin aan het dagelijks bestaan, is een reden om uit bed te komen en zorgt voor sociale contacten. En dat heeft zelfs zo’n positieve invloed dat bijvoorbeeld de zorgvraag van ggz-cliënten bijna halveert als zij werk hebben. Daar komt bij dat mensen die werken niet meer afhankelijk zijn van een uitkering. Dus per saldo is er ook financieel het nodige te winnen.

‘De muren tussen de organisaties zijn hoog, dik én gewapend’, zegt Jeanine Speckman, arbeidsparticipatiedeskundige van cliëntenbelangenorganisatie Lumen.

En daarmee komt een lastig vraagstuk bovendrijven: de kosten (denk aan extra begeleiding en scholing) en de baten (denk aan gespaarde zorgkosten en uitkeringen) zijn niet op een ‘eerlijke’ manier te verdelen tussen de betrokken partijen. Daar is het experiment Meedoen, meedelen mee aan de slag. Door eerst goed te bespreken wie wat doet en vervolgens een business case te maken. Wie plegen de inspanningen waar vallen de baten en hoe zetten we dat optimaal in? ‘De muren tussen de organisaties zijn hoog, dik én gewapend’, lacht Jeanine Speckman, arbeidsparticipatiedeskundige van cliëntenbelangenorganisatie Lumen. ‘Die staan er nu nog, maar we spreken allemaal onze creativiteit aan om het anders te doen.’

Besparingen investeren in uitzicht op werk
Monique van Biezen, beleidsadviseur participatie bij Lumen, is mede-vormgever van Meedoen meedelen in Holland Rijnland. Zij heeft wel een idee hoe de ‘shared savings’ ingezet kunnen worden. ‘Het type uitkering bepaalt nu aan welk traject je kunt deelnemen. Er wordt dan niet meer gekeken naar wat het beste voor jou zou zijn. Het zou al veel winst opleveren als we daar goede afspraken over maken. En dat we de besparing die daar uit volgt kunnen investeren. Als we iemand een jaar eerder uit een uitkering kunnen halen, dan levert dat als snel 12 duizend euro op. Daarmee zou je bijvoorbeeld iemand die daar eigenlijk niet helemaal voor in aanmerking komt een IPS-traject (Individuele Plaatsing en Steun) kunnen aanbieden. Of een samengesteld pakket dat hiermee overeenkomt.’

Betere kans geven
Esther Segaar is teamcoördinator Garantiebanen bij het reïntegratiebedrijf DZB van de gemeente Leiden en daarnaast projectleider van Meedoen meedelen. ‘Het experiment is belangrijk, mede omdat de doelgroep behoorlijk groot is, met een breed spectrum van klachten. Uit een bestandsanalyse kwam naar voren dat zeker 40 procent van de cliënten scoort op psychiatrische klachten. Het is dan ook een goed plan om met z’n allen iets te doen om voor deze mensen een beter aanbod te creëren.’

‘Het is belangrijk dat we aan tafel zitten en praten’, zegt Esther Segaar, teamcoördinator Garantiebanen bij het reïntegratiebedrijf DZB van de gemeente Leiden.

Het goede gesprek
Dat de gemeente, GGZ, UWV en cliëntenbelangenorganisatie Lumen samen aan de slag gaan met het maken van een business case is behoorlijk uniek, meent Esther. ‘Het valt me op hoe soepel de gesprekken lopen. Wij herkennen bijvoorbeeld het geluid van de GGZ als een partij waarmee het best lastig samenwerken is. Veel gesprekken stagneren als vanuit GGZ niks wordt gezegd over een cliënt, met een beroep op de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). Maar nu zijn we volop met elkaar in discussie en we voeren in mijn ogen echt het goede gesprek. Ik durf niet te zeggen of we daadwerkelijk komen tot een shared savings-afspraak voor iedereen. Maar wat belangrijk is, is dat we aan tafel zitten en praten.’

Gezamenlijke menukaart
De deelnemers maken nu overzicht van het aanbod van alle partijen. Daarbinnen kunnen de organisaties ‘shoppen’ naar de beste combinatie per cliënt. Esther: ‘En we kunnen het er bijvoorbeeld over hebben wie de meest logische regievoerder is. Je zou zeggen: zo nieuw is het allemaal niet en het is eigenlijk een ‘no brainer’. Alleen gebeurt het nu gewoon niet. Als bijvoorbeeld Lumen iemand naar voren schuift die toe is aan werk, dan kan die niet zomaar bij ons in een traject. Zelfs al komen we er niet helemaal uit met die shared savings: we kennen elkaar nu en bespreken hoe het dan wel moet. Dat is pure winst.’

Zelfrespect terugwinnen
Lumen-beleidsadviseur Monique van Biezen kan uit eigen ervaring meepraten over het belang van werk als medicijn. ‘Ik heb zelf een lange geschiedenis gehad in de psychiatrie. Ik heb in de bijstand gezeten en ben klant van het UWV geweest. Zo heb ik zelf kunnen ervaren wat werk met je doet, nadat je er een lange periode uit bent geweest. En ook hoe lastig het is om er weer tussen te komen.’ Inmiddels ondersteunt Monique alweer 17 jaar mensen met een psychische aandoening en is ze doorgegroeid naar haar huidige functie als beleidsadviseur.

Werk, zegt ze, levert van alles op, van meer financiële ruimte tot en met een groeiend sociaal netwerk. ‘Maar het belangrijkste is eerherstel. Als je te lang aan de zelfkant leeft, dan verdwijnt je zelfrespect. Veel cliënten hebben een geïnternaliseerd stigma. Voor hen betekent werk in de eerste plaats dé manier om je zelfrespect terug te winnen.’ Als ervaringsdeskundige weet ze tegelijk ook waar belangrijke hobbels liggen. ‘Op de weg naar werk kom je ineens allerlei beroepsgroepen tegen: klantmanagers, consultenten werk en inkomen, arbeidsdeskundigen of verzekeringsartsen. In de gespreksvoering tonen die vaak professionele distantie, terwijl jij ziek bent van de spanning. Voor jou hangt je bestaanszekerheid en toekomstperspectief er namelijk van af.’

‘Voor mensen met een psychische aandoening betekent werk in de eerste plaats dé manier om je zelfrespect terug te winnen’, zegt Monique van Biezen, beleidsadviseur participatie bij Lumen.

Kortere doorlooptijd door passende begeleiding
Een partij als Lumen kan hier waardevolle diensten toevoegen, in de vorm van belangenbehartiging. Maar ook met steun door vrijwilligers die niet alleen met je meedenken, maar ook meevoelen. Esther Segaar onderschrijft dat van harte: ‘Laat ik het zo zeggen: niet iedere klantmanager heeft hier evenveel gevoel bij. Daardoor worden soms cliënten onnodig “teruggemeld” en “geparkeerd”. Straks kun je tegen die klantmanager zeggen: ga eens sparren met de GGZ of met Lumen, dan kunnen zij het wellicht even overnemen. Het is bepaald niet het doel om mensen koste wat kost sneller naar werk te krijgen. Maar het is wél een bijwerking die je kunt verwachten. Ik ben ervan overtuigd dat de doorlooptijd korter wordt als mensen in het juiste traject zitten met de juiste begeleiding.’

Duurzaamheid boven snelheid
Arbeidsparticipatiedeskundige Jeanine Speckman heeft in haar loopbaan bij GGZ en commerciële partijen aan de lat gestaan om mensen met psychische problematiek aan werk te helpen. Nu doet ze dat bij Lumen. ‘Het verschil is dat je hier niet afgerekend wordt op een snelle plaatsing’, zegt ze.

‘Mensen met psychische problemen vormen bepaald geen homogene groep. Een standaardaanpak is dan ook niet effectief en de kortste weg naar werk is niet altijd de meest duurzame. Ik kan mijn cliënt vragen wat de volgende stap moet zijn, en wat hij of zij nodig heeft om er een succes van te maken. Je ondersteunt zonder er zelf direct belang bij te hebbe. Het effect is dat ik nog nergens zoveel mensen aan de slag heb gekregen als hier!’

De verbeterde samenwerking tussen UWV, GGZ en gemeente was al eerder ingezet. Met resultaat, vindt Speckman. ‘We hadden bijvoorbeeld laatst een depressieve vrouw, die qua voorzieningen overal tussen wal en schip viel. Tegelijk was er een werkgever die een passende functie voor haar had, maar iemand zocht met een indicatie. Door overleg achter de schermen en samenwerking bij onder andere de voorbereiding van de keuring, is het toch gelukt haar aangenomen te krijgen. Dit zou je natuurlijk structureler willen.’ Speckman hoopt dat het experiment Meedoen, meedelen hieraan gaat bijdragen.

Geen weerstanden of voorwaarden
De volgende te nemen stap in het experiment is voor Holland Rijnland het opstellen van een business case. Daarin worden de ‘shared savings’ expliciet gemaakt. Best lastig, zo zegt projectleider Esther Segaar, ‘maar we worden goed begeleid door de mensen van Amsterdam UMC en Divosa die het experiment initieerden.’ Esther heeft goede hoop dat de bestuurlijke ondersteuning vanzelf volgt bij de verschillende partijen. ‘Op bestuurlijk niveau wordt bepaald hoeveel ruimte er daadwerkelijk is om bestaande structuren te veranderen. Maar tot nu toe zien we geen weerstanden of voorwaarden. Alle partijen staan in de meewerkstand, ook gemeenten in de regio die niet deelnemen aan Meedoen meedelen.’ En het goede nieuws is: Zorgverzekeraars Nederland zegden onlangs in het bestuurlijke overleg hun medewerking toe.

Over Meedoen, meedelen
Bijna 60% van de ggz-kosten wordt gemaakt door mensen met een uitkering. De ggz-kosten per uitkeringsgerechtigde zijn daarmee ongeveer 9 keer hoger dan voor werkenden. Veel mensen met een uitkering die psychische problemen hebben, willen graag aan het werk. Maar het vinden van een geschikte baan kost tijd en begeleiding. De ‘potjes’ en trajecten daarvoor zijn verdeeld over diverse instanties.

In het project Meedoen, meedelen investeren UWV, gemeenten, ggz-instellingen en zorgverzekeraars samen om mensen met een psychische kwetsbaarheid naar werk te begeleiden, en ze verdelen de kosten en baten. Beter samenwerken leidt tot meer duurzaam werk, lagere zorgconsumptie en minder uitkeringen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, is de gedachte.

Bron: divosa.nl

Dit bericht is 3234 keer gelezen.