Volgend schooljaar aan de slag met mentaal welbevinden? Deze tools helpen!

Facebooktwitterlinkedinmail

5 april   2023 – Jullie school wil misschien – net als veel scholen in Nederland – meer en structureler aandacht besteden aan mentaal welbevinden. Wat kun je nu al doen om hier volgend schooljaar een goede start mee te maken? Misschien wel de belangrijkste tip: kies niet alleen voor losse interventies, maar denk alvast na over samenhang en een duurzame inzet op de lange termijn.

Wat betekent dat concreet, en waar begin je? De praktische tools van Welbevinden op School helpen schoolteams in het primair en voortgezet onderwijs snel op weg. In deze blog zet Aniek de Lange, projectmedewerker Jeugd bij het Trimbos Instituut ze voor jou op een rij.

Werk aan oplossingen voor de lange termijn
In de praktijk kun je als school tegen problemen aanlopen waar je nu – of in ieder geval snel – een oplossing voor wil. Bijvoorbeeld lage motivatie bij leerlingen of veiligheidsincidenten. De inzet van een interventie kan dan als een oplossing voelen. Uit onderzoek weten we echter dat dit niet het volledige antwoord is. Het risico bestaat namelijk dat je met een enkele interventie maar een deel van het probleem aanpakt, of dat het effect ervan na enige tijd weer uitdooft. Er komt meer bij kijken om een interventie goed te laten landen op school. Denk bijvoorbeeld aan: Hoe zorg je ervoor dat de interventie aansluit bij de behoefte van leerlingen en het onderwijspersoneel? Hoe zorg je voor geschikte trainingen voor leerkrachten, docenten en andere betrokkenen om de interventie effectief te begeleiden? En hoe neem je ouders mee in de keuze die je maakt? Hiervoor is het onder andere belangrijk om vooraf een goede analyse te doen. Dit hoeft niet veel tijd te kosten.

Voordelen van een integrale aanpak
De kracht van een duurzame aanpak die initiatieven, acties en maatregelen combineert is dat het op termijn problemen voorkomt. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat integraal inzetten op het verbeteren van welbevinden veel voordelen heeft. Denk aan betere academische prestaties, verbeterd welbevinden van personeel en afname van psychische klachten bij leerlingen. Inzetten op welbevinden biedt ook veel mogelijkheden voor het vergroten van kansengelijkheid, bijvoorbeeld door extra ondersteuning voor leerlingen die dat nodig hebben. Armoede, chronische stress, traumatische gebeurtenissen en discriminatie zijn voorbeelden van factoren die het mentaal welbevinden van leerlingen beïnvloeden. Veel factoren liggen buiten de directe invloed van de school, maar school kan wel een belangrijke rol spelen om te zorgen dat leerlingen zich veilig voelen.

Versterk wat goed gaat, pas aan wat beter kan
Als je integraal wilt werken, is het handig om eerst de huidige situatie in kaart te brengen met de checklists welbevinden voor primair onderwijs en voortgezet onderwijs. . Hierin komen verschillende onderdelen van integraal werken aan welbevinden aan bod. Door deze eerlijk in te vullen krijg je zicht op hoe jouw school ervoor staat. Je kunt bekijken wat er goed gaat, wat meer aandacht verdient en wat prioriteit heeft. Het uitgangspunt hierbij is: versterken wat goed gaat en aanpassen wat beter kan.

Onderdelen van de checklist zijn bijvoorbeeld: Is er een gezamenlijk opgestelde en gedragen visie op welbevinden? In welke mate is er aandacht voor het welbevinden van schoolpersoneel en professionalisering? Is er binnen de lessen aandacht voor welbevinden en voor leerlingen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden? Hoe ziet de ondersteuningsstructuur eruit? Hoe betrekt jullie school ouders en leerlingen? En hoe werkt de school samen met zorgpartners?

Een visie die past bij de waarden van jouw school
Een volgende belangrijke stap van een integrale aanpak is een langetermijnvisie op welbevinden, waar het schoolpersoneel achter staat. Vanuit een gedragen visie kun je als school werken aan planvorming en de plannen opnemen in je beleid. Elke school heeft eigen ideeën over wat zij belangrijk vinden. Onderzoek dus wat wel en niet aansluit bij de waarden van jouw school. Voorbeelden van waarden zijn veiligheid, talenten of zelfstandigheid. De handreiking Waardengedreven werken aan welbevinden beschrijft hoe je op een gestructureerde manier samen met je schoolteam een visie kunt vormen, door middel van twee bijeenkomsten. Aan het einde van de tweede bijeenkomst heb je met je team concrete actiepunten afgesproken, gericht op het werken aan welbevinden op school vanuit de waarden die jouw team het meest belangrijk vindt. Deze tool is ontwikkeld voor schoolteams in het primair en voortgezet onderwijs; en is geschikt voor zowel regulier als speciaal onderwijs.

“Werken vanuit waarden geeft energie, motivatie en uiteindelijk ook betere resultaten. Als je goed hoort wat mensen in je team echt belangrijk vinden, gaan ze er als vanzelf samen iets goeds van maken. Niet omdat het hoort of moet, maar omdat mensen het zelf willen. Daarmee boor je energie en creativiteit die een team vleugels kan geven.”
Marieke te Plate, Gezondheidsmakelaar School & Jeugd

Duurzaam investeren in welbevinden
Werken aan mentaal welbevinden op school gaat dus over meer dan het inzetten van (een verzameling) interventies. Idealiter is een interventie een onderdeel van een bredere, duurzame en integrale aanpak. Welke interventie bij jouw school past, is maatwerk. Heb je de huidige situatie in kaart gebracht en je visie op welbevinden op orde, en wil je verder aan de slag?

Aan de slag met een bestaande integrale aanpak?
Een internationaal toegepaste, integrale aanpak is de Health Promoting Schools-aanpak, in Nederland bekend als de Gezonde School-aanpak. Een school kiest hierbij zelf één of meer gezondheidsthema’s om mee aan de slag te gaan. Welbevinden is één van deze thema’s. Wil je aan de slag met deze aanpak? Tot en met 17 april 2023 kun je het ondersteuningsaanbod Gezonde School aanvragen.

Meer informatie

 Over Welbevinden op School
Welbevinden op School ontwikkelt, bundelt en verspreidt kennis over wat werkt bij bevorderen van het mentaal welbevinden van leerlingen en studenten via een integrale en duurzame aanpak. Dit doen we door middel van handreikingen, bijeenkomsten en de (door)ontwikkeling van (wetenschappelijke) kennis. Welbevinden op School is er voor scholen uit het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en mbo, en voor Gezonde School Adviseurs en gemeenten. Daarnaast zijn we zijn een belangrijke kennispartner voor andere partijen in ons netwerk) en werken we samen in de Coalitie Welbevinden met NJi, NCJ, Pharos, Schoolpsychologen van het NIP en Gezonde School.

Wat is werken aan mentaal welbevinden
Bij welbevinden gaat het om het werken aan een omgeving die in brede zin bijdraagt aan de positieve ontwikkeling tot een gezond, sociaal en zelfstandig mens. Daaronder verstaan we: een positieve mentale gezondheid, bepaald door optimisme, zelfvertrouwen, geluk, gevoel van betekenis hebben, om kunnen gaan met emoties en steun uit de omgeving ervaren.

Bronnen

  • Badou, M. & Day, M. (2021). Kansenongelijkheid in het onderwijs. Verkennend onderzoek naar de factoren die samenhangen met onderwijs (on)gelijkheid. Utrecht: Verweij Jonker Instituut.
  • Clarke, A., Sorgenfrei, M., Mulcahy, J., Davie, P., Friedrich, C., & McBride, T. (2021). Adolescent ental health: A systematic review on the effectiveness of school-based interventions. Londen: Early Intervention Foundation.
  • Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82, 474-501.
  • Greenberg, M., & Jennings, T. (2009). The prosocial classroom: teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79(1), 491–525.
  • Looman, B. L. J., De Jager, M., Tuk, B., Onrust, S. A., Lammers, J., Spijkerman, M., & Buijs, G. (2014). Sociaal-emotionele ontwikkeling in het primair onderwijs. Een doorlopende integrale aanpak? Utrecht: Pharos & Trimbos-instituut.
  • Shucksmith, J., Summerbell, C., Jones, S., & Whittaker, V. (2007). Mental Wellbeing of Children in Primary Education (targeted/indicated activities). Londen: National Institute of Clinical Excellence.
  • Van Zundert, R. (2017). Heleschoolbenadering positieve psychologie. Tijdschrift positieve psychologie, 1, 72-80.
  • Weare K. (2015). What works in promoting social and emotional well-being and responding to mental health problems in schools? Advice for Schools and FrameworkDocument.Londen: National Children’s Bureau.

Bron: trimbos.nl 

Dit bericht is 765 keer gelezen.

Facebooktwitterlinkedinmail