Inzet ervaringsdeskundigen bij lokale aanpak van eenzaamheid

Facebooktwitterlinkedinmail

4 januari 2022 – Steeds meer gemeenten willen gebruik maken van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Het inzetten van ervaringsdeskundigen op het niveau van beleid en uitvoering helpt om sociale problemen, zoals eenzaamheid, concreet te definiëren, passender beleid te ontwikkelen en de kwaliteit van beleid en dienstverlening te verbeteren. Maar wat is dit precies en hoe kan deze kennis ingezet worden bij de lokale aanpak van eenzaamheid? Deze vraag stond centraal in een leerbijeenkomst voor gemeenten op 15 december.

Tijdens deze bijeenkomst vertelt Karin Sok, Movisie-expert, meer over ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. ‘Om beleid en uitvoering te verbeteren, maken we bij Movisie gebruik van drie bronnen van kennis: wetenschap, praktijk en ervaring.’ Het verschil tussen kennis en deskundigheid duidt zij als volgt: ‘Iedereen heeft ervaringen en kan deze delen. Zo ontstaat ervaringskennis. Wanneer je deze kennis inzet ten behoeve van anderen, op een bewuste en methodische manier, noemen we dit ervaringsdeskundigheid.’

Waarde van ervaringen
‘Ervaringsdeskundigen zorgen voor verbinding tussen de leef- en systeemwereld’, aldus Sok. Mensen voelen zich op hun gemak bij anderen met dezelfde ervaring. ‘We spreken vaak over het inwonersperspectief, maar om dat echt centraal te stellen moet je dit perspectief aan boord hebben. Je moet met mensen praten, niet over mensen.’ Daarnaast kunnen ervaringsdeskundigen een voorbeeldfunctie aannemen. ‘In gesprek gaan met iemand die hetzelfde meegemaakt heeft en daar positief uit is gekomen, kan empowerend werken. Het vergroot het vertrouwen en geloof in jezelf en biedt perspectief voor de toekomst.’

Waar vind ik ervaringsdeskundigen?
Hoe bereik je ervaringsdeskundigen? Tijdens de bijeenkomst komen meerdere tips aan bod. Neem bijvoorbeeld contact op met maatschappelijke organisaties, cliëntenraden en opleidingen tot ervaringsdeskundige. Stimuleer mensen met ervaringskennis om ervaringsdeskundige te worden, door een opleiding of werkervaringsplek te bieden. Zo speel je zelf een rol in het creëren van meer ervaringsdeskundigheid

Niet over, maar met mensen praten
Victor de Kok, werkzaam bij Wijkmakers in Arnhem en Rheden, is betrokken bij het opzetten van lokale coalities in de aanpak van eenzaamheid. Verschillende partijen, waaronder thuiszorgorganisaties, POH’ers, religieuze werkers, wijkcoaches en lokale stichtingen, werken in zo’n coalitie samen om eenzaamheid te signaleren en interventies aan te bieden. Tijdens bijeenkomsten van deze coalities worden mensen met ervaring met eenzaamheid gevraagd hun perspectief in te brengen. ‘Dit is ontzettend waardevol, anders praat je over mensen, niet met. Door hun verhalen kom je erachter wat eenzaamheid nu echt voor iemand betekent.’

Naast de reguliere bijeenkomsten van deze coalities is er ook een grote bijeenkomst over ervaringskennis georganiseerd. ‘Drie ervaringsdeskundigen die zijn opgeleid door Stichting Vitale Verbindingen hebben hun verhaal gedaan tijdens deze bijeenkomst. Zij hebben allen ervaring met complexe eenzaamheidsproblematiek. Door hun ervaringen te vertellen ontstaat er een mooi gesprek met professionals: eenzaamheid is niet eenvoudig, hun verhaal toont hoe ingewikkeld de situatie kan zijn en dat we niet te snel en gemakkelijk in oplossingen moeten denken.’ Al met al was dit een positieve ervaring. ‘Wel is het belangrijk om ervaringsdeskundigen te begeleiden en steunen, je verhaal vertellen voor een grote groep kan veel impact maken. Daarom is het zo mooi dat Stichting Vitale Verbindingen ook bij de bijeenkomst aanwezig was. Naar aanleiding van deze bijeenkomst hebben we nu de ambitie om de ervaringsdeskundigen in de wijk in te zetten, bijvoorbeeld als buddy. Vaak duurt het lang voordat een hulpvraag boven tafel is. Een ervaringsdeskundige kan, door de klik die ze voelen met de bewoner, de vraag sneller boven tafel krijgen en helpen de stap te zetten naar een oplossing.’

Ervaringskennis structureel benutten
Marieke van Mil, epidemioloog, en Daphne van Rhee, beleidsadviseur gemeente Utrecht, vertellen over het panel Meetellen. Van Mil: ‘In dit panel bevragen wij meer dan 400 Utrechtse inwoners in een kwetsbare positie, bijvoorbeeld daklozen, werklozen, mensen met psychische problematiek of eenzaamheidsgevoelens.’ Samen met acht vrijwillige panelmedewerkers, die meekijken naar onderwerpen, vragen en taalgebruik, doet van Mil onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen, waaronder eenzaamheid. Daarnaast helpen de leden met het verzamelen van data, de analyses en het schrijven van rapportages. ‘Uit onze onderzoeken blijkt dat 50% van het panel zich ernstig eenzaam voelt, 25% enigszins. Dat is hoog, hoger dan het landelijk gemiddelde. In ons rapport beschrijven we de resultaten en doen we aanbevelingen.’ Van Rhee: ‘Dit rapport gebruiken wij om het gesprek aan te gaan: hoe kunnen organisaties die aanbevelingen omzetten in actiepunten? Uit een tussentijdse evaluatie van ons beleid blijkt dat nog niet iedereen goed op de hoogte is van het ondersteuningsaanbod. We willen met panelleden in gesprek om behoeften te achterhalen en bekendheid te vergroten.’

Eenzaamheid doorbreken
Wat werkt volgens ervaringsdeskundigen bij het doorbreken van eenzaamheid? Daar vertelt Jan Willem van de Maat, Movisie-expert, meer over naar aanleiding van recent onderzoek. ‘Het onderzoek leverde mooie nieuwe inzichten op en bevestigde dat eenzaamheid verschillende gezichten heeft en met allerlei andere problematieken verweven is. Bij het doorbreken van eenzaamheid spelen enerzijds aspecten in de ‘binnenwereld’ van mensen een rol, zoals zelfinzicht, zelfacceptatie en je open stellen. Anderzijds zijn aspecten in de ‘buitenwereld’ van belang zoals het ontmoeten van mensen die gelijkgestemd zijn en het ontvangen van waardering van anderen.’ Vera van der Vesse, als ervaringsdeskundige betrokken bij het onderzoek, vult aan: ‘Ik herken mezelf echt in de uitkomsten van het onderzoek. Iedereen ervaart ooit in zijn leven wel eens een gevoel van eenzaamheid. Het doorbreken begint bij jezelf: weten wie je bent is weten wat je nodig hebt.’

Lees meer over het onderzoek

Aan de slag met de aanpak
Meerdere deelnemers zijn verrast over het verschil tussen ervaringskennis en -deskundigheid. ‘Wij maken nu nog niet genoeg gebruik van dit type kennis’, vertelt een deelnemer. ‘Het panel van de gemeente Utrecht is een goed voorbeeld, een mooi idee voor onze eigen onderzoeksafdeling. Voor de korte termijn wil ik aan de slag met het werven van ervaringsdeskundigen voor onze werkgroep eenzaamheid.’ Een andere deelnemer merkt op: ‘Het is goed om even achterover te leunen en te kijken: wat doen we nu en bereiken we wat we willen bereiken? Door ervaringsdeskundigen te betrekken komen we erachter wat werkt en kunnen we acties concretiseren.’

Bron: movisie.nl

Dit bericht is 2124 keer gelezen.

Facebooktwitterlinkedinmail