29 september 2020 – Menselijk contact en je gezien weten, dat zijn essentiële ingrediënten van de behandeling voor mensen in de psychiatrie. Maar deze groep patiënten is hard getroffen door de COVID-19 crisis en de bijbehorende ‘social distancing’-maatregelen.

Uit een enquête van MIND blijkt dat bij mensen met psychische problemen een toename te zien is van klachten. Zoals angst en paniek. Daarbij geeft 1/3 van de geënquêteerden aan niet te weten hoe ze de periode van thuiszitten moesten doorkomen. De conclusie uit de enquête is dan ook dat we deze kwetsbare groep goed in de gaten moeten houden en in gesprek moeten blijven over wat ze nodig hebben.

Drie korte films
Om goed in beeld te brengen wat het effect van Covid-19 op patiënten is, hebben Barbara Montagne (klinisch psycholoog GGz Centraal). Anouk Keizer (Universiteit Utrecht) en Lieza Röben (filmregisseuse) een projectaanvraag ingediend bij ZonMw en er geld voor ontvangen. Het doel: door middel van een serie van drie korte films de effecten van de social distancing-maatregelen op patiënten met een psychische stoornis in beeld brengen. Vanuit het perspectief van de patiënt zelf.
“Patiënten een gezicht geven en een stem is ontzettend belangrijk. Er is niets zo sterk als een filmisch verslag. Zeker als de patiënten zélf de kans krijgen om te vertellen over hun situatie in plaats van dat er over hen wordt geschreven of gepraat. Door middel van eerlijke portretten komen we als kijker dichtbij de patiënt”, aldus Barbara.

Wat is het resultaat van het project?
“Sociaal contact is voor veel patiënten in de psychiatrie niet vanzelfsprekend. Het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk is vaak lastig. Met als gevolg dat het netwerk vaak ongewild zeer beperkt is. En daarmee dus kwetsbaar. Eenzaamheid ligt daardoor altijd al op de loer.
De ‘social distancing’-maatregelen hebben hier een direct effect op. Het hebben van sociale contacten wordt bemoeilijkt, met als gevolg dat er nog minder contact is. De dagbesteding valt weg, even een kopje thee zit er niet meer in en ook lichamelijk contact neemt drastisch af. Je krijgt niet of minder gemakkelijk een knuffel of even een arm om je schouder.
We weten dat sociale afstand gevoelens van uitsluiting kan veroorzaken. Het gevoel er niet meer bij te horen. Dat is een gevoel dat je te allen tijde wilt voorkomen. Juist bij deze kwetsbare groep.

Het ontbreekt nu nog aan kennis over hoe patiënten ‘sociale distancing’-maatregelen ervaren. Daardoor zijn we ons onvoldoende bewust van datgene wat zij missen en hebben we onvoldoende oog voor de gevolgen van dit gemis. Met de filmische portretten hebben we hierin een eerste stap gezet. Het perspectief van de patiënt is namelijk voor ons in de behandeling essentieel om te bepalen of we het goede doen en of we dat op de juiste manier doen.”

Samenwerking
“Voor het maken van de filmische portretten hebben we geld ontvangen van ZonMw en samengewerkt met Lieza Röben, filmregisseuse. Lieza heeft eerder de documentaire ‘Huidhonger’ gemaakt. Zij is als geen ander in staat om mooie en integere portretten te maken over een kwetsbaar onderwerp.

Laten we hier ook de patiënten die bereid zijn geweest om mee te werken niet vergeten. Zonder hun durf om te praten was het niet mogelijk geweest deze serie films te maken. Wij zijn hen dankbaar hiervoor. Het vergt moed om je verhaal in de openbaarheid te vertellen.”

Wat heb je voor ogen met deze filmpjes?
“We hopen dat de portretten een startpunt zijn voor een gesprek over aanraking en aangeraakt worden. Dat het een thema wordt en blijft in de behandelkamer en in behandelteams. Maar ook bij de verschillende zorgopleidingen.
Aanraking heeft recent veel negatieve aandacht gehad in de ‘me-too’-beweging, waarin het over ongepaste en onvrijwillige aanraking ging. Het is dan ook best lastig om het nú op de agenda te zetten. Ongepaste en onvrijwillige aanraking kan veel schade toebrengen. Maar GEEN gepaste en vrijwillige aanraking ontvangen kan eveneens schadelijk zijn. Voor baby’s en jonge kinderen weten we dat dit zo is. Met je patiënten bespreken of zij aangeraakt worden en of ze het voldoende vinden of het liever anders zouden zien … dat is een belangrijk startpunt.

De portretten kunnen een mooie basis zijn voor een hernieuwd gesprek over aanraking. De filmpjes zijn dan ook vrij beschikbaar om ze te gebruiken. In teamvergaderingen, opleidingen en intervisie om met elkaar het gesprek aan te gaan.”

Vervolgonderzoek
“Zoals we hierboven al hebben genoemd, zijn de portretten een eerste stap geweest in het beter in kaart brengen van de effecten van de ‘social distancing’-maatregelen op patiënten in de psychiatrie.

De volgende stap is inmiddels ook al gezet. Samen met Anouk Keizer(UU), hebben we een vervolgproject geschreven en subsidie ontvangen van de Universiteit Utrecht. In dit project zullen we zowel door middel van vragenlijsten als interviews de effecten verder in kaart brengen. We zijn druk bezig met de voorbereidingen en hopen op korte termijn patiënten te laten meedoen.”

Waar zijn de films te vinden?
Los van het feit dat je ze op deze pagina al kunt bekijken, staan de films op het Youtubekanaal van GGz Centraal onder de titel ‘Huidhonger: ‘Op slot’ – portretten uit de psychiatrie

Bron: ggzcentraal.nl  

Dit bericht is 4508 keer gelezen.