11 september 2023 – Psycholoog en onderzoeker Pauline Jansen onderzocht tijdens haar ZonMw fellowship eetstoornissymptomen bij adolescenten, waarbij in kaart werd gebracht hoe deze symptomen zich ontwikkelen vanuit de kindertijd tot in de adolescentie. Lees in dit artikel wat de fellowship, Pauline Jansen zelf en het onderzoek bracht.

Over dit thema op deze leeftijd is nog niet veel bekend, maar het onderzoek heeft een vliegwielfunctie gehad met betrekking tot hoe we onderzoek in de algemene bevolking kunnen gebruiken om meer kennis hierover te genereren. ‘De gegevens die wij hebben verzameld hebben al geleid tot verschillende nieuwe samenwerkingen om de ontwikkeling van eetstoornissymptomen beter te gaan begrijpen.’

Eetstoornisonderzoeker
Het fellowship-onderzoek bestond enerzijds uit het analyseren van het eetgedrag en eetstoornissymptomen door de kindertijd en adolescentie heen en anderzijds uit een klinische pilotstudie door middel van een app. ‘De fellowship heeft geholpen mij als eetstoornisonderzoeker in het veld neer te zetten. In Nederland, maar ook internationaal.’ Tijdens het onderzoek zijn belangrijke gegevens verzameld die ik samen met andere (inter)nationale onderzoekers gebruik voor verder onderzoek. ‘Het stopt hier dus niet, we gaan nog verder. We kunnen met de verzamelde data echt  gedegen onderzoek doen naar de ontwikkeling van eetstoornissymptomen bij jongeren.’ Aldus fellow Pauline Jansen.

2 factoren bij eetbuisymptomen 
Eetbuisymptomen bestaan uit 2 factoren, enerzijds het forse overeten en anderzijds het ervaren van controleverlies. ‘We zagen dat met name het ervaren van controleverlies over eten een belangrijke factor blijkt te zijn in de eetbuisymptomen.’ Het gevoel van controleverlies hangt samen met emotionele problemen, negatief zelfbeeld en een hoger BMI. ‘We zagen dat bepaalde gedragspatronen in de kindertijd voorspellend waren voor later controleverlies. Dit was bijvoorbeeld duidelijk voor de neigingen tot extern eten en emotie eten.’ Emotie eten betekent dat je geneigd bent om te gaan eten als je je niet zo prettig voelt, bijvoorbeeld somber, gestrest of geïrriteerd. Met extern eten wordt bedoeld dat er niet zo goed naar het honger- en verzadigingsgevoel wordt geluisterd, en vooral wordt gegeten omdat het ‘tijd’ is om te eten of omdat er eten op tafel staat.

Van volwassenen die veel bezig zijn met lijnen en extreem diëten, is bekend dat zij later op de dag juist extreem veel kunnen gaan eten, omdat ze eerder op de dag maaltijden hebben overgeslagen. Deze combinatie van gedragingen zagen we al in lichte mate verschijnen bij sommige jongeren, soms zelfs al op tienjarige leeftijd.

We zagen dat bepaalde gedragspatronen in de kindertijd voorspellend waren voor later controleverlies over eten. Pauline Jansen

Gebruik van een app als behandeltool
Uit de pilotstudie bleek dat het gebruik van een dagboek-app als onderdeel van de behandeling van eetbuistoornissen voor sommige cliënten van toegevoegde waarde was. ‘De aandacht voor emoties door het dagelijkse registreren ervan, hielp hen hun ziektebeeld en patronen van emoties en eetbuien beter te begrijpen’ geeft Pauline aan. Dit gold echter om verschillende redenen, niet voor alle cliënten. Bijvoorbeeld dat ze het vervelend vonden om de app zo vaak te moeten invullen of omdat ze de vragen in de app niet relevant vonden. Gezien deze verschillende gebruikerservaringen is het niet aan te bevelen de dagboek-app als standaardonderdeel van de behandeling van eetbuistoornissen op te nemen, maar is het wel te overwegen om de dagboek-app als onderdeel van een gepersonaliseerd behandelplan in te zetten.

Obstakels tijdens het onderzoek 
Het onderzoek heeft een tijd stilgelegen wegens de coronapandemie. Dit bracht helaas achterstanden met zich mee. Daarnaast bleek het gebruik van een app tijdens een langlopend onderzoek een uitdaging. Zo worden veiligheidseisen met het jaar strenger en moet de app ook regelmatig worden aangepast zodat die na software updates van mobiele telefoons functioneel blijft. ‘Dit maakt het lastig om het onderzoek te kunnen doen.’ aldus fellow Pauline.

Perspectief voor de toekomst
‘Op basis van de resultaten van het onderzoek denk ik dat we meer naar preventie en vroeg interventie toe moeten.’ aldus Pauline. Indien professionals weten hoe zij op eetbuisymptomen kunnen screenen, kan er eerder ingegrepen worden. Dit kan eventueel met een behandeling of met preventiestrategieën. Bijvoorbeeld om kinderen en/of adolescenten te leren omgaan met overeten of emotie eten. ‘Het is belangrijk dat de professionals die betrokken zijn bij zorg voor kinderen in de reguliere jeugdgezondheidszorg, bijvoorbeeld de Centra Voor Jeugd en Gezin en huisartsen, alert zijn op dit soort problemen.

Bron en video: zonmw.nl

Dit bericht is 1021 keer gelezen.