9 maart 2021 – We hebben er allemaal weleens last van in deze moeilijke tijd, eenzaamheid. We kunnen onze vrienden en familie niet zo vaak zien als we willen, onderwijsbijeenkomsten en werk zijn vrijwel helemaal online, het sporten met anderen is weggevallen, een pilsje in de kroeg is niet meer mogelijk. Kortom, we missen onze normale sociale contacten. Maar wat is eenzaamheid precies en nog belangrijker, wat kunnen we ertegen doen?

Suzanne van Bronswijk, psychiater aan het MUMC+ en universitair docent bij FPN, kan ons daar iets over vertellen: “Eenzaamheid is een subjectieve ervaring. Ook al ziet de omgeving je als een sociale persoon met veel vrienden, dan nog kun jij je eenzaam voelen. Het gaat hierbij vaak niet om de hoeveelheid vrienden die je hebt, maar om de kwaliteit van je sociale relaties. Je bent eenzaam als jij voelt dat je eenzaam bent. Dat is niet iets wat iemand anders voor jou kan bepalen.”

Recente onderzoeken, o.a. van Caring Universities, laten zien dat eenzaamheid, depressieve gedachten en angstklachten onder jongeren tijdens de pandemie zijn toegenomen. Ook Suzanne van Bronswijk hoort dat in gesprekken met haar studenten: “Gelukkig zijn de contacten met studenten via Zoom goed te doen. Studenten zijn vaak heel open en durven zich ook online kwetsbaar op te stellen. Ik vraag regelmatig in onderwijssessies aan de hele groep naar hun ervaringen in deze tijd: ‘We moeten allemaal iets inleveren, voelen daar allemaal de gevolgen van. Hoe ervaar jij dat?’ Soms krijg ik dan terug dat ze minder gemotiveerd zijn en last hebben van depressieve gevoelens en angstklachten. Daarnaast blijf ik vaak ‘hangen’ aan het eind van een online onderwijssessie voor studenten die er behoefte aan hebben even door te praten. Soms zijn dat maar vijf minuten, maar het is voldoende. Studenten maken daar regelmatig gebruik van. En als een student afwezig is bij een online sessie, stuur ik een persoonlijke mail: je was er niet bij, waarom niet? Kom je volgende keer wel weer? Zo houd ik een vinger aan de pols, ook in deze moeilijke tijd waarin ik ze niet persoonlijk kan ontmoeten.”

Volgens cijfers van Volksgezondheid en Zorg heeft in Nederland 43% van de mensen van 19 en ouder last van eenzaamheid. In het algemeen neemt het percentage (ernstig) eenzamen toe met het ouder worden, maar het is een probleem van alle leeftijdscategorieën. Een verandering in of het verlies van sociale contacten, activiteiten of werk spelen vaak een rol bij eenzaamheid, een situatie waarin veel studenten zich waarschijnlijk kunnen herkennen. Van Bronswijk: “Eenzaamheid ervaren is subjectief. Er is daarbij sprake van een verschil tussen de verwachtingen die je hebt van je sociale relaties en je daadwerkelijke sociale relaties. Sommige onderzoekers maken een onderscheid tussen twee types eenzaamheid. Bij emotionele eenzaamheid voel je een sterk gemis van een intieme en hechte relatie, bijvoorbeeld met een partner of vriend. Ben je sociaal eenzaam, dan mis je betekenisvolle relaties met een groep mensen, denk aan medestudenten, collega’s, buurtgenoten of mensen met dezelfde belangstelling. Ook als je een partner hebt, kun je je dus sociaal eenzaam voelen.”

Eenzaamheid is een subjectieve ervaring. Je bent eenzaam als jij voelt dat je eenzaam bent. Dat is niet iets wat iemand anders voor jou kan bepalen. Suzanne van Bronswijk | Psychiater en docent FPN

Daarvoor zijn verschillende risicofactoren aan te wijzen en vaak is er sprake van een combinatie van deze factoren. Een paar voorbeelden:

• Je hebt een beperkt sociaal netwerk
  Goede sociale contacten verminderen eenzaamheid. Maar onthoud, ‘hoe meer contacten hoe beter’ gaat niet op voor minder eenzaamheid. Heb je goed contact met vier of vijf personen, dan beschermt dat je waarschijnlijk voldoende tegen eenzaamheid.
• Er is een belangrijke sociale relatie weggevallen
  Je bent je partner kwijt, een van je ouders is overleden, of je bent in een nieuwe stad gaan wonen om te studeren en je hebt je oude leven achtergelaten. Dergelijke ervaringen kunnen de kans op eenzaamheid verhogen.
• Persoonlijke kenmerken
  Je bent niet heel sterk in sociale vaardigheden, je hebt een negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen, of je ervaart gevoelens van sociale angst en sterke verlegenheid.

Wat kunnen we eraan doen?

Er worden verschillende methoden ingezet om eenzaamheid te bestrijden. Een daarvan is het verbeteren van sociale vaardigheden. Daarnaast kan worden gewerkt aan het vergroten van het sociale netwerk en het vergroten van de mogelijkheid om sociale contacten op te doen, denk bijvoorbeeld aan het organiseren van evenementen. Ten slotte zijn er interventies die inzetten op het bestrijden van niet-helpende gedachten. Wat zijn dat? Van Bronswijk: “Niet-helpende gedachten gaan over sociale situaties. Als je niet-helpende gedachten hebt, zie je de sociale wereld vaak als bedreigend en heb je een negatievere kijk op anderen. Deze negatieve verwachtingen zorgen ervoor dat je je ook negatiever gaat gedragen tegenover anderen. Gevolg is dan dat je de anderen die je zo hard nodig hebt onopzettelijk ook van je afduwt. Hierdoor ga je jezelf op termijn als een slachtoffer van je sociale leven zien, in plaats van actieve speler in de sociale interactie. Je komt dan in een negatieve cirkel die moeilijk te doorbreken is. Niet-helpende gedachten over anderen kunnen bijvoorbeeld worden opgeroepen als je nare dingen op het nieuws ziet of wanneer je een vriend of vriendin slecht kunt bereiken. Voorbeelden van negatieve gedachten over anderen zijn: ‘mensen zijn niet te vertrouwen, iedereen laat mij altijd in de steek of zij zijn altijd samen en ik ben altijd alleen’. Probeer daar positieve gedachten tegenover te stellen, beperk het volgen van berichten die je negatief stemmen. Lukt je dat niet in je eentje, ga dan met iemand praten.”

Dit kun je zelf doen

Voel je je eenzaam? Dan heeft Suzanne van Bronswijk enkele adviezen voor je: “Neem je gevoel serieus en probeer het volgende:

• Breng voor jezelf in kaart wat eenzaamheid voor jou betekent: gaat het om de hoeveelheid sociale contacten in je leven, of de kwaliteit ervan? Gaat het over het wel of niet hebben van een partner of het wel/of niet behoren tot een groep?
• Maak een schema voor jezelf waarin je activiteiten plant die een goed gevoel geven en betekenisvol zijn. Zorg dat je elke dag dit soort activiteiten plant.
• Kijk naar niet-helpende gedachten over jouw sociale wereld. Merk je dat de nieuwsberichten jouw negatieve kijk wat versterken, zorg er dan voor dat je niet constant het nieuws kijkt. Probeer niet te veel in te vullen van anderen. Kom je hier niet uit? Ga dan praten met een psycholoog. Die kan je helpen uit de negatieve spiraal te komen.
• Trek aan de bel als je merkt dat eenzaamheid overgaat in psychische klachten, zoals depressieve gevoelens en angst.

Bron: maastrichtuniversity.nl

Dit bericht is 2428 keer gelezen.