10 januari 2019 – Invulling geven aan wat jij belangrijk vindt, en ruimte hebben om waarde toe te voegen met je werk. Het klinkt misschien abstract. Toch blijkt het in de praktijk van de verzuimbegeleiding goed te werken. Praten over waarden helpt mensen duurzaam inzetbaar te houden.

‘Vroeger was werk een noodzakelijk kwaad, een middel om in je levensonderhoud te voorzien. Niet zelden was het slecht voor je gezondheid.’ Zo begint een column van Jac van der Klink in een ZonMw-magazine over het programma Arbeidsparticipatie en Gezondheid. Tegenwoordig, schrijft Van der Klink, is werk een levensdomein waarin mensen hun ambities verwezenlijken. ‘Het is van middel doel geworden. Je werkt niet alleen voor je geld, werk moet ook bijdragen aan waarden als welzijn, geluk en creativiteit.’ Van der Klink leidde het ZonMw-project ‘Werk als waarde’, een onderzoek om de gezondheid en duurzame inzetbaarheid van werknemers te verbeteren. De uitkomsten daarvan landen steeds breder in de praktijk van arbeidsorganisaties.

Arbeidsparticipatie en Gezondheid 

Het project Werk als waarde kreeg subsidie vanuit het programma Arbeidsparticipatie en Gezondheid, dat eind 2015 is afgerond. ZonMw voerde dit programma uit in opdracht van de ministeries van VWS en SZW. De bevolking vergrijst, terwijl een gezonde, gemotiveerde en flexibele beroepsbevolking van vitaal belang is. ZonMw heeft de afgelopen periode uitgezocht wat afgeronde projecten uit het programma hebben opgeleverd, drie jaar na dato. Een digitale publicatie hierover is verschenen op 3 december 2018.

Instrument voor duurzame inzetbaarheid legt nadruk op zingeving

Van der Klink ontwikkelde een meetinstrument dat de definitie van duurzame inzetbaarheid operationaliseert. Een zogeheten capability-lijst brengt in kaart welke waarden mensen in hun werk belangrijk vinden. De volgende stap in de Werk als waarde-aanpak is dat werkgevers investeren in een werkomgeving waarin mensen zich gewaardeerd en waardevol voelen. Hans Trommel, directeur medische zaken van HumanTotalCare en praktiserend bedrijfsarts: ‘De belangrijkste oorzaak voor arbeidsverzuim zijn psychomentale problemen. Voorheen was de remedie: even afstand nemen en dan met een psycholoog of coach proberen weer aan te sterken.’ Maar daarmee raak je niet aan de kern, stelt Trommel vast. Je moet juist géén afstand nemen en je steeds de vraag stellen: doe ik de dingen die passen bij wat ík belangrijk vind? Wat ‘belangrijk’ is, is voor iedereen weer anders, maar het komt in essentie neer op een persoonlijke mix van de zeven waarden die Jac van der Klink in zijn instrument heeft uitgewerkt. Denk aan het kunnen ontwikkelen van kennis en vaardigheden of betrokken zijn bij belangrijke beslissingen. Of kunnen bijdragen aan iets waardevols.

Is dit alles?

Dick Freriks is directeur van Ascender, een psychologisch adviesbureau dat werkt aan duurzame inzetbaarheid, met klanten in heel Nederland. ‘Mensen die uitvallen, of daar tegenaan zitten, stellen zich vaak de vraag: is this all there is? Ze lopen welbeschouwd tegen een zingevingsvraag op. Dat betekent dat je dáárover moet praten: welke plek heeft werk in jouw leven en hoe word jij daar blij van?’ De psychologen van Ascender maken in hun werk gebruik van het waardenmodel. Bij elk van de zeven waarden stellen ze drie vragen: hoe belangrijk is deze waarde in je werk, biedt je werk voldoende mogelijkheden daar wat mee te doen, en lukt je dat ook daadwerkelijk? Freriks: ‘De vragen leiden tot een dialoog. Daarin bespreek je niet alleen wat iemand moet kunnen, maar vooral ook wat iemand wil.’ Het kunnen toevoegen van waarde – want daar gaat het over – is een gezamenlijk belang van werkgever én werknemer, benadrukt Freriks. ‘Betekenisvol werk geeft mensen de energie om langer inzetbaar te blijven.’

Praten over mogelijkheden

De bedrijven van Trommel en Freriks nemen allebei deel aan de academische werkplaats Arbeid en Gezondheid in Tilburg, waar ook Van der Klink in zit. In de werkplaats wordt het waardenmodel nog verder uitgewerkt. Freriks: ‘We verzorgen opleidingen aan bedrijfsartsen via de NSPOH, een van de werkplaatspartners. Vanuit principes van de positieve psychologie, gecombineerd met oplossingsgerichte gespreksvoering, leren we ze het gesprek te voeren over mogelijkheden. Wat heb je nodig om te komen waar jij in je werk naartoe wilt? Welke hulpbronnen zijn beschikbaar, inclusief die van jezelf?’

Het gaat nu veel meer over wat werk gezondheidsbevorderend kan maken’

De werkplaats verwerkt deze uitgangspunten nu in een gespreksmodel ‘Het goede gesprek’, met bijpassend trainingsprogramma, aldus Freriks. Trommel is ook enthousiast over de kennismogelijkheden binnen de werkplaats. ‘Hier kunnen we gezamenlijk onderzoeksvragen formuleren en die vervolgens in de praktijk toetsen. Onze ambitie is om op basis van het waardenmodel ook predictiemodellen te ontwikkelen, zodat je de aanpak nog beter preventief kunt inzetten.’

Gezondheidsbevorderend werk

Trommel vertelt over de beweging die HumanTotalCare intussen maakt. ‘We hebben een opleidingsprogramma “Van bedrijfsarts naar vitaliteitsarts”. Daarin zit ook een training om te leren werken met het waardeninstrument. Zo zijn er al zo’n 110 bedrijfsartsen in geschoold. Het model geeft focus aan de gesprekken, zeggen bedrijfsartsen die ermee werken. En in plaats van de nadruk op gezondheidsbedreigende factoren van werk, gaat het nu veel meer over wat werk juist gezondheidsbevorderend kan maken.’

Niet nodeloos tot ‘patiënt’ gemaakt

Verbetert de aanpak nu ook aantoonbaar de duurzame inzetbaarheid? Voor harde effectiviteitscijfers is het nog te vroeg, zeggen Trommel en Freriks. Maar er zijn veel positieve signalen. Zoals in een casus die Freriks vaak in presentaties aanhaalt. ‘Een ambitieuze vrouw stapt vanuit de marketing over naar het onderwijs. Iedereen denkt: die volle collegezalen kan zij met haar achtergrond wel aan. Totdat ze ineens paniekaanvallen krijgt en zich bij de bedrijfsarts meldt. In het oude model zou je haar misschien naar de ggz hebben verwezen, die al snel het protocol ‘paniekstoornis’ uit de kast zou trekken. Maar door met haar over de capabilities uit het model te praten, werd duidelijk dat ze behoefte had aan meer didactische vaardigheden. Ze kreeg een mentor en bijscholing. Nu draait ze haar colleges zonder problemen. Een prachtig voorbeeld hoe je voorkomt dat iemand nodeloos ‘patiënt’ wordt.’

Bron:

Dit bericht is 4589 keer gelezen.