28 april 2023 – Eén van de centrale maatschappelijke vraagstukken in de sociale sector is voorkomen dat mensen vereenzamen. We willen dat iedereen volwaardig mee kan doen in de samenleving, zich gewaardeerd en gezien voelt èn terug kan vallen op anderen als dat nodig is. Tegelijkertijd worstelt ruim tien procent van de Nederlanders met sterke gevoelens van eenzaamheid. Hoe kunnen deze gevoelens van eenzaamheid doorbroken worden volgens mensen die er ervaring mee hebben?

Movisie heeft in 2020 de wetenschappelijke onderzoeksliteratuur bestudeerd om in kaart te brengen wat bekend is over ‘Wat werkt bij de aanpak van eenzaamheid.’ Dit literatuuronderzoek is gebaseerd op een analyse van achttien systematische reviews van effectonderzoeken naar eenzaamheidsinterventies. De werkzame elementen die uit deze analyse naar voren komen zijn, vanwege de grootschaligheid van de reviews, vrij algemeen en abstract geformuleerd. Denk bijvoorbeeld aan een werkzaam element zoals ‘een educatief aspect gericht op het onderhouden en verbeteren van het sociale netwerk’.

Verschillende kennisbronnen
Naast wetenschappelijke kennis zijn er ook andere bronnen van kennis. Zo is er kennis beschikbaar vanuit de uitvoerende praktijk en daarnaast is er ervaringskennis van mensen met ervaring en ervaringsdeskundigen. Deze twee kennisbronnen leveren vaak praktischere handvatten op. Praktijkkennis is de kennis die professionals en vrijwilligers tijdens hun opleiding, en met name tijdens het werk in de praktijk, opdoen. Ervaringskennis is kennis van mensen die zelf met de problematiek te maken hebben gehad en de tijd hebben genomen om met anderen op hun eigen ervaringen te reflecteren.

Infographic ‘Doorbreken van eenzaamheid’
Welke aspecten zijn er van belang bij het doorbreken van eenzaamheid volgens mensen met ervaring? De infographic ‘Doorbreken van eenzaamheid’ laat dat zien. Het is ontwikkeld op basis van dit onderzoek waarin  16 ervaringsdeskundigen tussen de 45 en 65 jaar zijn geïnterviewd. Aspecten als ‘jezelf leren kennen’, ‘beseffen dat je zelf aan zet bent’ en ‘contact hebben met gelijkgestemden’ spelen onder andere een belangrijke rol.

Inzet van ervaringskennis
In de laatste update van de publicatie ‘Wat werkt bij eenzaamheid?’ hebben we al praktijkkennis toegevoegd,  bijvoorbeeld over het bespreekbaar maken van eenzaamheid. We willen nu ook meer aandacht besteden aan de derde kennisbron, ervaringskennis. Met dit onderzoek brengen we daarom in kaart wat volgens mensen met ervaringskennis goed werkt bij het verminderen van gevoelens van eenzaamheid.

Verankerd gevoel 
Wat in het onderzoek opvalt is dat de meeste geïnterviewden bij het beschrijven van hun eenzaamheidsgevoel aangeven dat deze gevoelens altijd onder de oppervlakte aanwezig zijn. En als het ware in hen verankerd zijn geraakt. Een gevoel waarin ze ‘weg kunnen zakken’. Deze manier van kijken naar eenzaamheid staat in contrast met de algemene opvatting van eenzaamheid als een gevoel dat ontstaat als gevolg van een onvervulde behoefte aan sociaal contact, en dat weer oplost zodra de sociale behoefte vervuld is. Deze kijk op eenzaamheid, als een in mensen verankerd gevoel, roept vragen op over de definitie van eenzaamheid. Het lijkt erop dat deze kijk op eenzaamheid het beste past bij wat in de literatuur als ‘existentiële eenzaamheid’ beschreven wordt.

Nieuwe werkzame factoren 
Eén van de andere uitkomsten laat zien dat in de bestaande literatuur over wat werkt bij eenzaamheid nauwelijks verwezen wordt naar factoren als  het ‘verbeteren van zelfinzicht’, ‘het jezelf accepteren’ en ‘het jezelf openstellen’. Dat is opmerkelijk, omdat het volgens de geïnterviewden voor hen zo’n belangrijke rol heeft gespeeld. Het roept daarmee de vraag op of het verbeteren van zelfinzicht, het jezelf accepteren en het jezelf openstellen niet een grotere rol moeten krijgen in zowel de ondersteuning aan mensen die worstelen met eenzaamheid, als in effectiviteitsonderzoek naar eenzaamheidsinterventies.

Download de volledige publicatie
Wat-werkt-bij-het doorbreken-van-eenzaamheid.pdf

Bron; movisie.nl

Dit bericht is 1334 keer gelezen.