In het bijgevoegde document biedt GGZ Nederland een overzicht van wat er in elf (concept-) verkiezingsprogramma’s wordt geschreven over de zorg, het zorgstelsel, ggz, jeugd-ggz, verslavingszorg, langdurige ggz, beschermd wonen en forensische zorg. Wat allereerst opvalt is dat nagenoeg alle partijen veel aandacht in hun verkiezingsprogramma’s besteden aan zorg. En dat zelfs veel partijen specifiek ingaan op de geestelijke gezondheidszorg. Nog niet eerder was er zoveel aandacht bij politieke partijen voor de ggz.

Algemeen 
Afgezien van SP en 50Plus, die beiden pleiten voor een Nationaal Zorgfonds, is geen van de politieke partijen voor nieuwe grote stelselwijzigingen. VVD en D66 stellen dat het tijd is voor rust in de zorg. Wel willen bijvoorbeeld de ChristenUnie, PvdA en GroenLinks de invloed van zorgverzekeraars beperken. Veel partijen willen iets doen met het eigen risico: op zijn minst verlagen (50Plus, CDA, SGP) of volledig afschaffen (DENK, GroenLinks, PvdA, PVV).

Verder valt op dat er veel aandacht is voor preventie. Sommige partijen willen een preventiefonds (DENK, ChristenUnie). Anderen willen integrale bekostiging (CDA) of bekostiging in het basispakket (PvdA).GroenLinks wil wijk- en doelgroepgerichte preventieprogramma’s. D66 wil specifiek aandacht voor preventie en het beter bespreekbaar maken van psychische problemen (vooral onder jongeren). En SGP specifiek meer geld voor suïcidepreventie.

GGZ 
Er is veel aandacht voor ggz in de verkiezingsprogramma’s. In veel gevallen in relatie met de toename van mensen die verward gedrag vertonen. Volgens de ChristenUnie een rechtstreeks gevolg van een te rigoureuze bezuiniging op ggz-bedden. Het CDA, D66 en SGP willen een goede 24-uur beschikbare (crisis-)ggz. ChristenUnie pleit voor 24/7 beschikbare psychische ambulante zorg in de wijk. Ook moet er volgens de partij meer geïnvesteerd worden in beschermd wonen en zorg voor mensen met ggz-problematiek die thuis wonen. De PvdA pleit voor betere training van politie en hulpdiensten in het herkennen en omgaan van mensen die verward gedrag vertonen, om te voorkomen dat ze in een cel belanden. En wil dat mensen met een ggz-indicatie zo veel mogelijk thuis worden behandeld, met betrokkenheid van familie en de omgeving. Het CDA is ook voor een grotere rol van familieleden in de ggz. De VVD wil betere samenwerking stimuleren tussen zorgverleners, politie en gemeenten. Ook wil de partij een betere aansluiting tussen psychische en fysieke zorg. De SGP vindt dat beddenreductie in de ggz gepaard moet gaan met voldoende ambulante opbouw en beschermde woonvormen. DENK is als enige partij voorstander van meer bedden in de ggz. De SP vindt dat patiënten met psychische problematiek geen stigma verdienen.

Jeugd 
Het CDA stelt dat de overheveling van de jeugdhulp naar gemeenten nog niet heeft gebracht wat we hoopten en vindt de wachttijden onaanvaardbaar. De PvdA wil ook verbetering van de uitvoering van de Jeugdwet, maar is blij met het verdwijnen van de schotten tussen jeugdzorg en jeugd-ggz. De VVD wil een stevige verbinding tussen jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg om zo problemen op latere leeftijd te voorkomen. D66 wil specifieke aandacht voor jeugd-ggz bij de gemeenten: een betere samenwerking met jeugdhulp aan de ene kant, en met de psychische en medische zorg aan de andere kant. ChristenUnie wil een coördinerend minister voor Jeugd en Gezin die zorgdraagt voor een samenhangend overheidsbeleid voor gezinnen en kinderen. De problematiek rond 18-/18+ wordt door verschillende partijen gezien, onder meer door SGP, D66 en PvdA. SGP pleit voor voldoende specialistische expertise op landelijk niveau, zodat kinderen niet tussen wal en schip vallen.

Verslavingszorg 
Met name de christelijke partijen ChristenUnie en SGP spreken in hun verkiezingsprogramma expliciet over verslaving. Ze willen vooral meer investeren in het voorkomen van verslavingen. Voor de SGP is daarbij de inzet van ervaringsdeskundigen belangrijk. Ook wil de partij, net als het CDA, een einde aan het gedoogbeleid. Iets waar bijvoorbeeld 50Plus en D66 het juist mee oneens zijn: zij willen legalisering van softdrugs.

Forensisch 
De SGP is voorstander van verbetering van de tbs-maatregel. Daders van (zeden)delicten mogen volgens hen geen tbs ontlopen wanneer ze medewerking weigeren aan psychologisch onderzoek.

Gemeenten 
Om te veel verschil tussen het zorgaanbod in gemeenten tegen te gaan, pleiten 50Plus, DENK en de SP voor een gemeentelijk basispakket zorg. Het CDA spreekt zich expliciet uit voor beleidsvrijheid voor gemeenten. En ook D66 ziet de decentralisaties als kans op maatwerk en betere samenwerking tussen zorg en welzijn. Daarvoor is volgens de partij wel meer ggz-expertise in wijkteams voor nodig. Een opvatting die gedeeld wordt door DENK. PvdA wil stimuleren dat sociale wijkteams meer samenwerken met ambulante zorgverleners en specialisten. Ook wil de partij gemeenten meer geld geven voor de opvang van mensen met verward gedrag.

P.s: het onderstaande overzicht is gemaakt in de eerste week van januari 2017 op basis van (concept-)verkiezingsprogramma’s.