13 november 2021 – Een groot deel van de Wellbeing Week bij de Maastricht University staat in het teken van mindfulness. Tijd om dieper in het onderwerp te duiken. Martin van Boxtel, universitair hoofddocent bij de School for Mental Health and Neuroscience en mindfulness-trainer, legt aan de hand van vijf veelgestelde vragen uit wat mindfulness is, hoe het kan bijdragen aan je welzijn en hoe je mindful wordt.

Martin van Boxtel is arts en universitair hoofddocent bij de School for Mental Health and Neuroscience (MHeNs) van de Universiteit Maastricht. Hij studeerde geneeskunde in Maastricht. Hij is geïnteresseerd in de relatie tussen gezondheid, cognitieve veroudering en dementie. Van Boxtel geeft les aan zowel de Faculty of Health Medicine and Life Sciences en de Faculty of Pyschology and Neuroscience. Ook is hij opgeleid tot mindfulness-trainer.

1. Is mindfulness zweverig?
‘‘Er bestaat geen eenduidige wereldwijde definitie,’’ aldus Martin van Boxtel. ‘‘Hier in het Westen volgen we vaak de visie van Jon Kabat-Zinn, de grondlegger van de mindfulness-training zoals wij die hier kennen. Volgens hem gaat het om aanwezig zijn in het moment, zonder oordeel, zonder dat je wilt dat dingen anders zijn dan ze zijn. Oftewel: je richt je aandacht volledig op je huidige ervaring en bent je bewust van omgevingsruis en gedachten die je afleiden. Anders dan veel mensen denken, is het eigenlijk een heel praktische vaardigheid.’’ Er hoeft dus niets zweverigs aan te zijn.

2. Moet je voor mindfulness lenig zijn?
Net als je spieren kun je je mindfulness trainen. Zo’n training kan op meerdere manieren: van een ‘body scan’ tot diverse soorten yoga en meditaties – die laatste noemt Van Boxtel trouwens liever ‘aandachtsoefeningen’ omdat dat vaak minder sterke associaties oproept. Er is altijd wel een manier die bij je past, ook als je bijvoorbeeld niet lenig of spiritueel aangelegd bent. ‘‘Om ermee te beginnen, hoef je ook niet per se het gevoel te hebben dat je het nodig hebt in je leven,’’ zegt Van Boxtel. ‘‘Stel jezelf gewoon open en ga onderzoeken wat het jou brengt.’’

Zelf doet van Boxtel onder meer aan meditatie, soms in de vorm van een langere retraite. Voor hem begon het allemaal toen hij jaren geleden meer wilde weten over mindfulness en de (gezondheids-)effecten ervan. ‘‘Ik ben ooit geneeskunde gaan studeren omdat ik altijd geïnteresseerd ben geweest in waarom mensen ziek worden, wat ze beter maakt en wat ze zelf kunnen doen om ziekte te voorkomen. Dat maakte me nieuwsgierig naar mindfulness als een mogelijke aanvulling op traditionele gezondheids- en preventiezorg.’’

3. Zijn de effecten van mindfulness wetenschappelijk bewezen?
Werd er vanuit de voornamelijk rationeel georiënteerde academische wereld soms eerst nog wat neerbuigend gedaan over mindfulness (‘‘mindfulness ervaar je vooral via je hart, niet via je hoofd’’), inmiddels merkt Van Boxtel dat er zowel binnen als buiten de Universiteit Maastricht toenemende aandacht voor is. We weten namelijk steeds meer over de wetenschappelijk bewezen effecten van mindfulness.  Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat de hersenen van mensen die vaak mediteren er anders uitzien, en dat meditatie kan helpen om beter om te gaan met stress. Ander onderzoek wijst weer uit dat mensen die regelmatig mindfulness beoefenen, tevredener zijn met hun werk en minder emotioneel uitgeput raken.

Van Boxtel werkte bijvoorbeeld intensief mee aan het TANDEM-onderzoek, waarin aangetoond werd dat mindfulness kan bijdragen aan het welzijn van mensen met beginnende dementie en hun mantelzorgers. Toch zijn dit soort onderzoeken pas het begin. ‘‘Er is nog enorm veel wat we niet weten. Zo hebben we aanwijzingen dat mensen dankzij mindfulness anders gaan leven en daardoor gezonder oud worden en minder snel cognitief verouderen. Maar om dat te bewijzen, hebben we uiteraard langdurig onderzoek nodig.’’

Om ermee te beginnen, hoef je ook niet per se het gevoel te hebben dat je het nodig hebt in je leven. Stel jezelf gewoon open en ga onderzoeken wat het jou brengt.
Martin van Boxtel

4. Word je van mindfulness zen?
Samengevat kan mindfulness je helpen om meer in balans te komen, aldus Van Boxtel, en daar kun je vervolgens de vruchten van plukken in je dagelijks leven en persoonlijke ontwikkeling. ‘‘Door je aandacht bewust te richten op je ervaringen, leer je herkennen wanneer je op de automatische piloot handelt en wat je in plaats daarvan nodig hebt.’’ Het kan je dus waardevolle inzichten opleveren, al krijg je die niet zomaar; mindfulness beoefenen kan soms ook worden ervaren als hard werken.

‘‘De ene keer is het ontspannend, de andere keer kost het moeite om je aandacht erbij te houden. Het is dan de kunst om toch door te gaan; je gaat pas effect ervaren als je het regelmatig doet. Het kost zeker wat tijd, inspanning en discipline, maar de inzichten die je ervoor terugkrijgt, zullen je steeds meer stimuleren om ermee door te gaan. Uiteindelijk ga je merken dat je ook tijdens je werk of studie voordelen ervaart. Zo blijkt uit onderzoek dat coassistenten die mindfulness beoefenen, minder stress ervaren op de werkvloer.’’

 5. Richt mindfulness zich alleen op positieve ervaringen?
Steeds meer werkgevers en onderwijsinstituten bieden mindfulnesstraining aan. Het Maastricht UMC+ krijgt in de toekomst idealiter zelfs een compleet Centrum voor Mindfulness, waardoor het nog meer toegepast kan worden in onderzoek, onderwijs, maar ook in de zorg. Mensen met lichamelijke of mentale pijn kunnen er bijvoorbeeld baat bij hebben. Van Boxtel: ‘‘Tijdens de beoefening van mindfulness loop je ook tegen negatieve ervaringen aan. Dat kan soms confronterend en onprettig zijn. Maar door ze niet weg te stoppen en je open te stellen voor wat er is, trek je de spreekwoordelijke angel eruit. Zo verdwijnt de pijn meer naar de achtergrond en ontdek je hoe je anders kunt omgaan met de situatie.’’

Bijzonder genoeg wijst onderzoek uit dat je niet per se in mindfulness hoeft te geloven om effecten te ervaren. Van Boxtel: ‘‘Het helpt je om autonoom en vol in het leven te staan. Om alles maar gewoon te ervaren zoals het zich aandient en op basis daarvan te leren en te handelen. Of zoals de inspirerende boeddhistische non Pema Chödrön zegt: “Nothing ever goes away until it teaches us what we need to know.”

Kennismaken met mindfulness?
Ga zelf aan de slag met apps als Headspace of Calm.

Bron: maastrichtuniversity.nl

Dit bericht is 2257 keer gelezen.