13 november 2021 – Het merendeel van de studenten in het hoger onderwijs ervaart psychische klachten zoals angst en somberheid. Studenten ervaren prestatiedruk, eenzaamheid, emotionele uitputting of zelfs levensmoeheid. Dat blijkt uit de Monitor mentale gezondheid en middelengebruik van het RIVM. Helaas een herkenbaar beeld voor Tilburg University, zegt vice-Rector Magnificus Jantine Schuit. De universiteit ontwikkelt verschillende initiatieven om de situatie te verbeteren. Ook is er veel wetenschappelijke expertise op het gebied van stress, depressie, eenzaamheid en middelenmisbruik. Waar mogelijk wordt ook deze kennis ingezet om de situatie te verbeteren.

Uit de RIVM monitor blijkt dat 51% van de studenten psychische klachten zoals angst en somberheid ervaart. Prestatiedruk en stress zijn hier vaak debet aan. Ook voelt 80% van de studenten zich eenzaam.

Wij herkennen dit zorgwekkende beeld uit onderzoek dat wij zelf gedaan hebben naar de mentale gezondheid van studenten. De coronaperiode is voor veel van hen erg zwaar. Juist daarom is het zo belangrijk om fysiek onderwijs te geven. Tilburg University doet al veel voor de mentale gezondheid van studenten en we werken daarbij ook nauw samen met GGZ en gemeente. De komende tijd zetten we onder andere nog meer in op een goede informatievoorziening in samenwerking met studenten
– Jantine Schuit, vice-Rector Magnificus

Tweemaal zoveel stress 
Ook onderzoeker Nina Kupper (Medische en Klinische Psychologie) herkent het beeld. Zij doet al jaren onderzoek naar stress, ook onder studenten: “Uit vragenlijsten die tussen 2011 en 2016 zijn ingevuld door in totaal 750 studenten, blijkt dat in deze groep angst en depressie tenminste dubbel zoveel voorkomt als in de algemene populatie. Een nuancering is dat een score op een screeningsvragenlijst nog niets hoeft te zeggen over een diagnose. Buiten dat blijft het natuurlijk een groot probleem, dat overigens niet exclusief aan studenten is voorbehouden.”

Transitiemoment 
Kupper: “Uit onderzoek blijkt dat de belangrijkste oorzaak van stress het transitiemoment is waar jongeren en jongvolwassenen zich in bevinden. Je leven verandert en er wordt meer van je geëist. Je hebt bovendien weinig controle over die situatie. Daarnaast is er nu ook nog een groot life-event gaande: de coronapandemie. Dat komt bovenop een toch al uitdagende situatie.”

Transitiemomenten en ‘life-events’, zoals de coronapandemie, zijn een belangrijke oorzaak van stress

Eenzaamheid 
Ditzelfde transitiemoment is – zeker in combinatie met lockdowns en beperkte sociale contacten – ook een voedingsbodem voor gevoelens van eenzaamheid. Dat ook dit probleem wijdverbreid is, ziet onderzoeker Gerine Lodder (ontwikkelingspsychologie) duidelijk in haar onderzoek.
Tijdens de Week tegen Eenzaamheid in oktober 2021 deelde zij haar expertise, samen met tips van de studentenpsychologen van Tilburg University, in dit artikel. Hun oproep is: praat erover. En houd moed: er is echt iets aan te doen.

Actiestand
Dat studenten stress ervaren is dus tot op zekere hoogte normaal en kan zelfs goed voor je zijn.  Het zet je in de actiestand en helpt je presteren. “Daar zit echter wel een grens aan”, legt Nina Kupper uit. “Idealiter piekt het stresshormoon kortdurend en lost het daarna snel weer op. Wanneer je bijvoorbeeld veel piekert belemmert dat het herstel. Dan wordt stress chronisch en dat is niet goed voor je welzijn, maar ook niet voor je prestaties.”

Managen van stress 
“Niet alles willen controleren. De situatie accepteren zoals die is. Specifieke en haalbare doelen stellen. Er zijn allerlei wetenschappelijk bewezen strategieën om stress te managen”, vertelt Nina Kupper. “Liefst begint dit al thuis. Als ouders stress weten te managen, leren kinderen dit ook. Zo gaat het van generatie op generatie over. Maar ook als je dit niet van huis uit hebt meegekregen, zijn er technieken om bijvoorbeeld piekeren tegen te gaan. Een paar keer per dag drie tot vijf minuten op je ademhaling letten en bewust stilstaan bij hoe je je voelt werkt ook stress verlagend. Dit werkt in op de biologie van stress: de welbekende fight of flight reactie treedt op wanneer het sympathische zenuwstelsel wordt aangesproken. Met ademhalingsoefeningen spreek je het parasympatische zenuwstelsel aan. Daarmee komt je lichaam in een toestand van rust en herstel.”

Een paar keer per dag drie tot vijf minuten op je ademhaling letten werkt al stress verlagend
Mindfulness

Onderzoeker, psycholoog en mindfulnesstrainer Dr. Ivan Nyclicek (medische en klinische psychologie) is expert op het gebied van mindfulness en verzorgt cursussen via www.mindfulnesstilburg.nl. “Studenten kunnen ook via het sportcentrum cursussen mindfulness volgen. En er zijn gratis apps beschikbaar zoals Headspace, Breathe en Calm.”

Nina Kupper: “Klinische trials laten zien dat mindfulness helpt. Maar dat vraagt wel dagelijks oefenen. Alleen een eenmalige training volgen is niet voldoende voor een blijvend effect.”

“Relatief nieuw zijn technieken voor biofeedback. Deze helpen om lichamelijke reacties te visualiseren. Je wordt gekoppeld aan een apparaatje dat laat zien hoe rustiger ademhalen zorgt voor een betere hartslagvariabiliteit. Dat op zijn beurt maakt weer dat je de ademhalingstechnieken beter volhoudt. Deze visuele biofeedback helpt zo stress te verminderen. Helaas is er nog geen app beschikbaar, maar er zijn wel stress management trainingen waarin dit wordt aangeboden.”

Meer weten? 
Het RIVM, GGD GHOR Nederland en het Trimbos-instituut hebben op verzoek van de ministeries van OCW en VWS een monitor uitgevoerd om de mentale gezondheid en het middelen gebruik van studenten in het hoger onderwijs te onderzoeken (HBO en WO). Ook is in kaart gebracht welke factoren daarmee samenhangen.

Lees hier het rapport

Bron: tilburguniversity.edu

Dit bericht is 3423 keer gelezen.