2 december 2021 – Onderzoekers gebruiken vaak verschillende termen voor het beschrijven, duiden en definiëren van de mentale gezondheid, zoals ‘psychische gezondheid’, ‘mentaal welbevinden’ of ‘emotionele problemen’. Hierdoor is het lastig om tot een eenduidig beeld van de mentale gezondheid te komen. In het rapport ‘Mentale gezondheid in kaart gebracht’ beschrijft het Trimbos-instituut samen met het RIVM welke kenmerken belangrijk zijn voor het concept ‘mentale gezondheid bij de totale populatie’.

We hebben dit gedaan met behulp van een divers samengestelde groep sleutelfiguren, die op verschillende manieren betrokken zijn bij mentale gezondheid.

Dit onderzoek is een vervolg op een tweetal eerdere onderzoeken van het Trimbos-instituut en het RIVM in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Uit eerder onderzoek bleek dat er in Nederland behoefte is aan een concretere en algemenere definitie en terminologie van mentale gezondheid van jeugd. Vervolgens hebben wij het concept ‘mentale gezondheid bij jeugd’ in kaart gebracht. Om diverse perspectieven op het concept te verzamelen, hebben onder anderen jongeren, onderzoekers en professionals (jeugdgezondheidszorg, jeugdhulp, jeugd ggz en onderwijs) aan het onderzoek deelgenomen.

Op verzoek van het ministerie van VWS hebben wij het onderzoek naar het concept mentale gezondheid bij jeugd nu verbreed naar de totale populatie: jeugd én volwassenen. Hiervoor zijn extra deelnemers uitgenodigd met verschillende achtergronden uit het bredere mentale gezondheidsveld. Het ging hierbij om onderzoekers, professionals in de (geestelijke) gezondheidszorg en het sociaal domein, beleidsmakers en ervaringsdeskundigen. Zij gaven antwoord op de vraag: ‘Wat zijn voor u belangrijke kenmerken van mentale gezondheid?’. Samen met de eerdere deelnemers, zoals jongeren, onderzoekers, en professionals uit het jeugdveld, hebben zij vervolgens de antwoorden geordend naar inhoud en gewaardeerd op het belang voor mentale gezondheid voor de gehele populatie.

Van 108 kenmerken naar 19 thema’s en vier gebieden
Het concept ‘mentale gezondheid’ is in dit onderzoek letterlijk en figuurlijk met alle deelnemers in kaart gebracht in een concept map. De concept map voor mentale gezondheid bestaat uit 19 thema’s, die in vier gebieden zijn verdeeld: persoonlijk, sociale omgeving, functioneren en kenmerken op conceptniveau.

Het gebied persoonlijk wordt door de deelnemers het meest belangrijk gevonden en bevat de thema’s: ‘mentale vaardigheden’, ‘positief zelfbeeld’, ‘tevredenheid’, ‘goed voelen’, ‘eigenwaarde’, ‘persoonlijke ontwikkeling’ en ‘doelbewust leven’.

De deelnemers vonden het gebied kenmerken op het conceptniveau het minst belangrijk. De thema’s hierin gaan meer over de eigenschappen van het concept ‘mentale gezondheid’, en minder over de inhoud van het concept.

Het concept mentale gezondheid in beeld
Dit onderzoek geeft een goed beeld van het concept ‘mentale gezondheid’ in de context van de gehele Nederlandse populatie. We zien duidelijk dat het concept mentale gezondheid bestaat uit verschillende thema’s (bouwstenen), die onderling samenhangen. De concept map voor mentale gezondheid bij de totale populatie komt in grote lijnen bovendien goed overeen met de eerdere gepubliceerde concept map voor mentale gezondheid bij jeugd: zowel op inhoud als op het belang van de thema’s voor het concept mentale gezondheid.

Vervolgstappen voor consensus en gebruik
De concept map voor mentale gezondheid kan nu verder worden uitgewerkt en gebruikt:

• De concept map wordt gebruikt om consensus te krijgen via een Delphi-onderzoek. Het doel van dit Delphi-onderzoek is om draagvlak te bereiken onder sleutelfiguren. Dit draagvlak betreft de exacte naamgeving en omschrijving van de bouwstenen (thema’s) en de definitie van het concept mentale gezondheid van de gehele populatie.
• De concept map kan worden gebruikt bij het meten van mentale gezondheid. Met een inhoudelijke analyse kunnen onderzoekers inzicht krijgen in hoeverre de gebruikte meetinstrumenten de relevante thema’s voor mentale gezondheid bevatten.
• De concept map kan worden benut bij beleidsvorming. Beleidsmakers kunnen de concept map benutten als basis voor het vormen, uitvoeren en beoordelen van beleid rondom mentale gezondheid. Zo kunnen zij de effectiviteit van het beleid verbeteren door de keuze van activiteiten, maatregelen en interventies doelbewust aan laten grijpen op een (mix van) thema’s uit de concept map.

Product
‘Mentale gezondheid’ in kaart gebracht
Een participatieve benadering via group concept mapping · 2021

Bron: trimbos.nl

Dit bericht is 2596 keer gelezen.