5  mei 2025 – De stad Rotterdam heeft veel grootstedelijke problemen en telt een grote groep zorgmijders: mensen die sterk geneigd zijn om zich te onttrekken aan alle vormen van hulp terwijl dat hard nodig is. Het FACT-team LOPP ( Laagdrempelige Opvang Psychiatrische cliënten patiënten ) staat voor deze mensen klaar. Hier gelden verslaving en ernstige psychische problemen niet als exclusie- maar juist als inclusiecriteria. ‘Wij zijn er voor mensen die elders geweerd worden.’ 

De Rotterdamse zorgmijders waar het FACT-team LOPP (LOPP-team) voor klaar staat, hebben niet alleen ernstige psychische (psychotische) problemen, maar zijn vaak ook dakloos, verslaafd en hebben onvoldoende inkomen en geen steunend netwerk. Veel van hen hebben een licht verstandelijke beperking en/of zijn vatbaar voor negatieve beïnvloeding. Het zijn mensen die langdurig steun nodig hebben. Het is kortom een groep mensen die intensieve zorg nodig heeft maar die lang niet overal welkom is en waarvan een deel noodgedwongen op straat verblijft. Overlast komt niet zelden voor.

Laagdrempeligheid als uitgangspunt
Het LOPP-team legt contact met deze specifieke groep zorgmijders en werkt volgens de FACT-benadering: Flexible Assertive Community Treatment. Het team is onderdeel van Antes, instelling voor GGZ en verslavingszorg. Bijzonder aan Antes is dat zij psychiatrie en verslaving integraal behandelen.  De teamleden gaan actief naar mensen toe. Ze hanteren daarbij de presentiebenadering: aansluiten bij de ander en langzaamaan contact proberen op te bouwen. De teamleden stellen geen voorwaarden vooraf en houden vast in het contact, tenzij de veiligheid van teamleden in het geding komt. Kenmerkend is de assertieve (vasthoudende) manier van hulpverlening. ‘We laten de mensen niet los en proberen er voor ze te zijn.’. Een sprekend voorbeeld is dat als iemand met ontslag gaat uit de kliniek of gevangenis, er twee teamleden klaar staan om diegene op te vangen. ‘Doen we dat niet, dan raken deze mensen snel uit beeld.’

Het LOPP-team heeft een caseload van 160 cliënten exclusief de mensen in de levensloopaanpak (zie verderop). Met veel mensen is er dagelijks of tweewekelijks contact, gepland en ongepland. Er zijn veel ad-hoc-contacten – om brandjes te blussen. De medewerkers houden ruimte in hun agenda om acuut op situaties af te gaan, bijvoorbeeld bij signalen van het buurtteam of de wijkagent. Er zijn relatief weinig cliënten die het overzien om van tevoren een afspraak te plannen en gemaakte afspraken worden lang niet altijd nagekomen. Passend bij de FACT-benadering vraagt dit veel flexibele inzet van de hulpverleners. Op voorhand wordt rekening gehouden met tevergeefse huisbezoeken (no show) maar dit is geen reden om cliënten uit te schrijven. Integendeel: ‘Ons team gaat door waar anderen stoppen.’

Door de levensomstandigheden in het hier en nu te stabiliseren, ontstaat er op den duur ruimte voor een gesprek

Eerst aan contact werken 
Wat is de inzet van de medewerkers? Ze willen mensen helpen daar waar het hen zelf niet meer lukt. Dit door contact te leggen, vertrouwen op te bouwen en acute noden proberen op te lossen. Ze helpen bijvoorbeeld bij het oplossen van problemen rondom huisvesting, inkomen en andere bestaansvoorwaarden. In de beginfase staat behandeling niet altijd centraal. Deze wordt bewust niet opgedrongen, om het vertrouwen van de cliënt te winnen.Wel is het team van begin af aan erop gericht om mensen die ontregeld zijn vanwege een psychose en/of andere problemen, te stabiliseren. De medewerkers hebben met sommige mensen dagelijks contact, bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat zij hun medicatie innemen en om overlast te voorkomen. Bij dit laatste wegen de teamleden telkens af of de situatie veilig is. Soms is de Wet Verplichte GGZ (Wvggz) de enige mogelijkheid om noodzakelijke zorg te kunnen bieden, al is dat ingrijpend voor patiënten en in dat opzicht niet de meest gewenste optie.

Door de levensomstandigheden in het hier en nu te stabiliseren, ontstaat er op den duur meestal meer ruimte voor een gesprek over iemands perspectief voor de nabije toekomst. Dat kan gaan over psychiatrische behandeling of verslavingsbehandeling of het regelen van woonruimte. Het gesprek kan resulteren in toeleiding naar andere zorg: de maatschappelijke opvang, de ggz, beschermd wonen en/of verslavingszorg. Het realiseren hiervan is meestal niet eenvoudig. Doelen voor de (iets) langere termijn vervliegen geregeld, bijvoorbeeld vanwege ernstige psychotische klachten of verslavingsgedrag.

Langdurige relatie en nabijheid
Het kantoor van het team bevindt zich in een gebouw waar ook een beschermende woonvorm (BW-LOPP) van Antes is gehuisvest. Deze woonvorm is bestemd voor mensen die zowel psychische als verslavingsproblemen hebben en drugsgebruik is er toegestaan. Een ‘criterium’ om in aanmerking te komen voor deze beschermende woonvorm is dat mensen vrijwel nergens anders passen. Bijna alle bewoners van de BW-LOPP zijn dan ook in zorg bij FACT-LOPP. Op die manier wordt er een goed vangnet geboden voor wonen, laagdrempelige ondersteuning en psychiatrische zorg.

De cliënten blijven vaak lang onder behandeling van het LOPP-team. De medewerkers zijn gericht op het behouden van contact. Ook is het team goed in het coördineren van zorg. Er wordt aangepakt, doorgepakt en bepaalde zaken worden snel geregeld. De medewerkers voelen veel betrokkenheid bij hun cliënten. ‘Ook als iemand is opgenomen, gaan we best wel vaak langs.’ De mensen die in zorg komen bij het LOPP-team hebben vaak maar een klein netwerk en lang niet altijd ondersteunend. Het is goed om oog te houden voor het herstellen of versterken van (eerdere) contacten. De medewerkers kijken wat daarin mogelijk is.

Levensloopaanpak
Het LOPP-team heeft de mogelijkheid om mensen jarenlang in zorg te houden en bemoeizorg te bieden als het contact wordt afgehouden. Samenwerking met verschillende ketenpartners is daarbij noodzakelijk. Sinds 2024 is het team in Rotterdam-Rijnmond ook aanbieder van de Levensloopaanpak, samen met Fivoor (forensische en intensieve psychiatrie). De Levensloopaanpak is specifiek bedoeld voor mensen met een (lange) geschiedenis in de (forensische) psychiatrie met veelal een aaneenschakeling van meerdere delicten. De problematiek van deze mensen, gecombineerd met het mijden van zorg, vraagt om een andere, stevige benadering. De aanpak bestaat uit ketensamenwerking rondom mensen met onbegrepen gedrag en een hoog veiligheidsrisico. Deze aanpak zorgt voor continuïteit door het bieden van levenslange begeleiding en nabijheid op alle aspecten van het leven. Daarop voert de Levensloopaanpak consequent regie, zodat mensen niet tussen wal en schip kunnen vallen. Door de samenhang tussen ondersteuning, zorg en veiligheid ontstaat continuïteit en stabiliteit. ‘Die domeinoverstijgende aanpak maakt het verschil en daardoor verminderen veiligheidsrisico’s.’

Het LOPP-team (de casusregisseurs) begeleidt tussen de veertig en vijftig mensen in de levensloopaanpak. Een procesregisseur zorgt voor verbinding tussen instanties. ‘In de Levensloopaanpak geldt dat mensen niet uit het oog verloren mogen worden en altijd weer terecht kunnen, ook na een (langdurige) opname in een kliniek of na een periode van detentie. Afsluiten van deze casusregie gebeurt maar in een beperkt aantal gevallen, met name bij langdurige gevangenisstraf of TBS.

Succesfactoren LOPP-team
De aanpak van het team is laagdrempelig en heeft het karakter van bemoeizorg. De hulpverleners zijn vasthoudend. Ook als iemand een afspraak mist, gaan ze er de volgende keer naar toe. Medewerkers gaan veel op huisbezoek maar zoeken ook contact op straat. Dat is een belangrijke voorwaarde om contact te maken en te houden.

Het LOPP-team is een stabiel team van doeners, van aanpakkers. De hulpverleners hebben een achtergrond in de verslavingszorg, (sociaalpsychiatrische) verpleging of maatschappelijk / agogisch werk. Een psychiater is parttime verbonden aan het multidisciplinaire team.

Het team werkt vanuit een duidelijke basisvisie: ‘Wij werken laagdrempelig en laten cliënten niet vallen’. Ook is het team er scherp op dat het gemakkelijk bereikbaar is: voor cliënten en naasten maar ook voor netwerkpartners. Het team werkt bijvoorbeeld samen met de politie, maatschappelijke opvang, Leger des Heils, OGGZ en met het sociaal domein. Het LOPP-team is ingebed in de GGZ en verslavingszorg en werkt nauw samen met de forensische psychiatrie. Daardoor kan er snel een beroep worden gedaan op andere zorgpartners als de zorg geïntensiveerd moet worden.

Er is ook een korte lijn naar het Centrum intensieve Behandeling van Antes in Poortugaal. Dat is een hoog beveiligde kliniek. De zorg kan hierdoor – als dat nodig is – direct opgeschaald worden. Er hoeft niet met mensen ‘geleurd’ te worden. Dat komt ook doordat ze nauwe contacten onderhouden met al hun samenwerkingspartners: ‘We laten met regelmaat ons gezicht zien en “gooien” cliënten niet over de schutting’. Dat maakt dat men op elkaar aan kan en er een gezamenlijke aanpak getoond kan worden. Daardoor krijgen cliënten de zorg die nodig is en vallen ze niet buiten boord. De mogelijkheid om indien geïndiceerd de levensloopbenadering in te zetten is eveneens een sterke troef. Het LOPP-team onderscheidt zich van andere FACT-teams doordat zij zo nadrukkelijk gericht zijn op het bieden van laagdrempelige (bemoei)zorg. Cliënten blijven in beeld en kunnen rekenen op zowel intensieve zorg als laagdrempelige ondersteuning. ‘Wij zijn er voor mensen die elders geweerd worden.’

Bron: movisie.nl

Dit bericht is 753 keer gelezen.