25 juni 2021 – Slecht slapen, een verhoogde bloeddruk en een verminderde weerstand. Dit zijn fysieke gevolgen waar eenzame jongeren mee kunnen kampen. 25% van de jongeren voelt zich eenzaam, 9% voelt zich zelfs sterk eenzaam. Sinds de coronacrisis zijn deze cijfers toegenomen. Movisie voerde daarom een verkenning uit naar wat we weten over eenzaamheid onder jongeren (16 tot en met 27 jaar). Tijdens de leerbijeenkomst op 18 mei verdiepten we ons verder in het onderwerp met ervaringsdeskundigen en gemeenten.

Wat is eenzaamheid? De meeste mensen hebben een redelijk beeld wat het begrip eenzaamheid inhoudt. Volgens Movisie-expert Jan Willem van de Maat is dit het best te omschrijven als ‘een gemis aan betekenisvolle, sociale relaties’.

Hoe voorkom je dat jongeren vereenzamen?

Het ontstaan van eenzaamheid kan te maken hebben met een aantal persoonlijkheidsfactoren. Verlegenheid, introversie, beperkte sociale vaardigheden en weinig zelfvertrouwen kunnen een rol spelen. Factoren met betrekking tot het sociale netwerk kunnen ook van invloed zijn. Vriendschappen die verwateren, door overgangssituaties zoals een verhuizing of het veranderen van school, spelen een grote rol. Ook jongeren die te maken krijgen met negatieve beeldvorming, zoals jongeren met een migratieachtergrond of jongeren die LHBTI zijn, ervaren sneller een gevoel van eenzaamheid.

Mentale gevolgen kunnen gevoelens van depressie, angst en emotionele instabiliteit zijn. Eenzame jongeren kunnen vluchtgedrag vertonen, door bijvoorbeeld veel te gaan gamen of door het vermijden van confrontaties.

Schaamte

In de praktijk blijkt dat er weinig bekend is over effectieve interventies bij eenzaamheid onder jongeren. Het bereiken van jongeren is lastig en daardoor ook het betrekken van jongeren met ervaringskennis. Uit schaamte trekken zij zich vaak terug.

‘Sociaal professionals en mentoren van scholen kunnen baat hebben bij deskundigheidsbevordering over het thema eenzaamheid onder jongeren. Het sneller herkennen van een eenzame jongere kan ervoor zorgen dat deze jongere sneller geholpen wordt’, legt Van de Maat uit. ‘Denk bijvoorbeeld aan hulp zoeken als jongeren een laag zelfbeeld hebben of aanzetten tot het volgen van een training voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden.’

Geen zin in contact

Jan Timmers, ervaringsvrijwilliger bij Join Us, vertelt dat hij heel wat jaren last heeft gehad van eenzaamheid. ‘Toen ik wisselde van basisschool is het eenzame gevoel begonnen. Ik had altijd al moeite met contact leggen en vrienden maken. Op de nieuwe basisschool ging mij dit niet goed af en leek het alsof de pestkoppen mij als eerste wisten te vinden.’

Door mezelf te isoleren beschermde ik mezelf tegen negatieve ervaringen

‘Op de middelbare school had ik een paar vrienden. Na het wisselen van niveaus ben ik deze vriendschappen verloren. Hierdoor had ik langere tijd geen zin in contact met mensen. Ik verloor een stukje vertrouwen in mensen. Ook beschermde ik mezelf tegen negatieve ervaringen door mezelf te isoleren.’

‘Tijdens mijn laatste jaar op het hbo ging het heel slecht. In deze periode was ik zo depressief dat ik suïcidale gedachten had. Dit was niet langer houdbaar. Ik ben gestopt met mijn stage en met veel moeite ben ik in gesprek gegaan met mijn ouders. Zij zochten contact met de GGZ, daar kon ik twee dagen later terecht. Na een doorverwijzing heb ik een traject bij een psycholoog doorlopen. Van zowel een studiebegeleider als een huisarts kreeg ik een flyer van Join Us. Na lang twijfelen heb ik hier een afspraak gemaakt. Tijdens mijn eerste gesprek bij kreeg ik meteen een plek aangeboden op de bank. Dat had ik nog nooit meegemaakt. Dat mensen je zien en je het gevoel geven dat je er mag zijn.’

‘Join Us gaf mij iets om naar uit te kijken. Hoe vaker ik met andere jongeren sprak, hoe opener ik werd. Dankzij de hulp van Join Us, een psycholoog en een studiebegeleider zat ik steeds beter in mijn vel. Dat zorgde ervoor dat ik mijn diploma haalde.’

Aanbevelingen

• Maak eenzaamheid bespreekbaar. Doorbreek het taboe en maak duidelijk dat niet alleen ouderen eenzaam zijn.
• Zet buurtsportcoaches en onderwijscontacten in om jongeren te bereiken.
• Zet rolmodellen en influencers in. Vraag hen om hun kwetsbare kant te laten zien. Dit om drempels te verlagen om het onderwerp te bespreken.
• Spreek de taal van de jongeren.
• Zet onderwijs in als aanknopingspunt op overgangsmomenten, bijvoorbeeld in de brugklas, maar ook bij zij-instroom en wijzigingen van niveau.
• Leer jongeren met emoties om te gaan.

Eenzaamheid in groepen

Kenny Laurentzen werkt als jongerenwerker bij JENS in de gemeente Landgraaf. Hij werkte mee aan een pilot over het voorkomen en bespreekbaar maken van eenzaamheid in de brugklas. ‘De jongeren hoeven niet per se over zichzelf te praten. Het doel is om bewustzijn te creëren. Wat kan jij doen zodat de mensen om je heen zich gezien voelen?’

‘Jongeren weten vaak niet wat eenzaamheid is. Het is niet een tastbaar iets. We leggen de verschillende vormen uit door middel van voorbeelden. Het gevoel dat je hebt als je de eerste dag van de brugklas de aula inloopt neem ik als voorbeeld. Bij sociale eenzaamheid is dit het gevoel dat je ervaart en langer houdt.’

Jongeren zijn vaak op zoek, bijvoorbeeld naar hun identiteit. Daardoor kan een eenzaam gevoel ontstaan

‘Eenzaamheid komt ook voor in groepen. Als ambulant jongerenwerker ga ik regelmatig de straat. Ook mondige jongeren kunnen eenzaam zijn. Deze jongeren lopen mee met de rest van de groep omdat ze bang zijn om alleen te zijn. Jongeren zijn vaak op zoek, bijvoorbeeld naar hun identiteit. Daardoor kan een eenzaam gevoel ontstaan. Ouderen daarentegen voelen vaak eenzaamheid over dat wat geweest is of wat had kunnen zijn.’

‘Ik word vaak door ambulante begeleiders gevraagd om te helpen in crisissituaties. Een jongere stelt zich niet snel open tegenover een ambulant begeleider, maar tegenover mij wel. Dat komt omdat ik ze regelmatig spreek. Ook probeer ik de jongeren te stimuleren om zich open te stellen. Denk aan deelname aan leuke en laagdrempelige activiteiten.’

De rol van gemeenten

Marga de Leeuw is beleidsadviseur bij gemeente Den Bosch. Ze werkt op het thema informele ondersteuning. ‘De jongerenambassadeurs van Den Bosch zitten op het snijvlak tussen de gemeente en de buitenwereld. Zij denken mee en adviseren op thema’s zoals klimaat, duurzaamheid maar ook eenzaamheid. Samen met jongerenwerkers delen zij tijdens inspiratiesessies hun visie over eenzaamheid onder jongeren tegenover het college. De jongeren die zich kwetsbaar op durven te stellen maken enorme indruk.’

‘Ik ben van een andere generatie maar ik heb inmiddels geleerd dat mensen die een groot netwerk hebben, zoals vloggers en influencers, als sleutelfiguur kunnen worden ingezet om jongeren te bereiken. In Den Bosch hebben wij bijvoorbeeld samengewerkt met Koninkrijk van Muziek om meer jongeren te bereiken.’

Een tegen Eenzaamheid

Het ministerie van VWS heeft het actieprogramma Een tegen Eenzaamheid opgericht. Het doel is om de tendens rondom eenzaamheid te verbreken en dit uiteindelijk te voorkomen. Inmiddels hebben zich al 230 gemeenten in Nederland bij dit programma aangesloten.

De volgende leerbijeenkomst over eenzaamheid is op 28 oktober 2021.

Bron: movisie.nl

Dit bericht is 2709 keer gelezen.