Cognitieve gedragstherapie effectief bij behandeling depressie en angst bij jongeren

Facebooktwitterlinkedinmail

6 augustus 2021 – Programma’s met cognitieve gedragstherapie zijn effectief bij het verminderen van angst- en depressieklachten bij jongeren. Het toepassen van effectieve elementen bij cognitieve gedragtherapie gebeurt nu nog te weinig, zegt hoogleraar klinische psychologie Maaike Nauta, projectleider van het consortium Angst en depressie bij jongeren.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) komt uit onderzoek naar voren als een effectieve manier om kinderen en jongeren met angst- en depressieklachten te helpen, vertelt Nauta. ‘Alle interventies die met CGT werken zijn dus te gebruiken, maar op voorwaarde dat ze de belangrijkste elementen van CGT bevatten. Zulke kernelementen zijn: exposure (oefenen door blootstelling aan de situatie die de angst oproept, red.), gedragsactivatie, cognitieve herstructurering, ontspanningsoefeningen, en problemen oplossen. Voor de behandeling van angstklachten is exposure essentieel, bij depressieve klachten gedragsactivatie.’

Voor de effectiviteit van de behandeling van angstklachten maken ook toepassing van modelling (voor- en meedoen) en terugvalpreventie enig verschil. Bij de behandeling van depressie geldt dat voor het bij de behandeling betrekken van ouders en werken met gedachtenuitdaging, vertelt Nauta. ‘Maar de effecten van deze specifieke elementen zijn klein op het totaaleffect van de CGT. Ze zijn bijna als kersen op de taart. Het gaat erom dat je als behandelaar echt werkt met de programma’s met CGT.’

Daar wringt de schoen, maken de resultaten van 2 surveys duidelijk. Uit het onderzoek blijkt dat slechts weinig behandelaars de behandelprotocollen van de programma’s precies volgen. Soms omdat ze die niet kennen, soms omdat ze de strakke volgorde te veel als een keurslijf ervaren. Bij jongeren met angstklachten passen ze in slechts 50% van de behandelingen exposure toe. Sommige behandelaars zijn bang daarmee juist schade aan te richten, verklaart Nauta. ‘Dat maakt ervaring en intervisie zo belangrijk.’

Mariken van Onna begeleidde voor het onderzoek de therapeuten bij Karakter (academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie) die jeugdigen met ernstige angstklachten behandelen. Ze waren allemaal geschoold in CGT en dus in exposure, vertelt ze. Toch waren ze onzeker of ze de techniek voldoende beheersten. ‘Tijdens de wekelijkse intervisie merkten we dat we samen beter werden in ons vak door te kijken hoe we exposure bij dit kind in deze situatie konden inzetten. De therapeuten gingen minder praten en meer doen, en ontdekten mét de patiënt dat exposure effectief is. Ze kregen meer zelfvertrouwen.’ Nauta: ‘Toepassing is voor behandelaars dus ook een soort exposure!’

De sessies tijdens dit onderzoek duurden anderhalf uur in plaats van de gebruikelijke drie kwartier en werden vaker per week gegeven, vertelt Van Onna. ‘Met een hele week tussen de behandelsessies moet je de jonge patiënt steeds opnieuw in de actiestand zien te krijgen. Intensiteit en een strak plan met meerdere behandelaars helpen de therapeut ook om zich aan de afspraken te houden. En door langere sessies kun je makkelijker op locaties buitenshuis oefenen. Wij hebben bij de bloedbank, in een bibliotheek en in een HEMA geoefend.’

Het onderzoek geeft goed weer hoe je ook de ernstigere klachten zou kunnen behandelen, maar geeft geen uitsluitsel over het effect van meer intensiteit of behandelduur, omdat het om single casestudies ging. De intensiteit van de behandeling is met name effectief bij jeugdigen met ernstige klachten, aldus Van Onna. Nauta vult aan: ‘Op de Durfpoli lieten we zien dat 2, 3 keer oefenen genoeg kan zijn om angst voor bijvoorbeeld spinnen of honden te laten uitdoven.’

Van 5 meest effectieve elementen uit de cognitieve gedragstherapie – exposure, gedragsactivatie, cognitieve herstructurering, ontspanningsoefeningen en problemen oplossen – zijn aparte modules gemaakt. In de depressie-studie is uitgeprobeerd of de volgorde van toepassing van deze modules verschil maakte voor de effectiviteit. Dat was niet zo, zegt Nauta. Ook maakte het bij de behandeling van angst weinig uit of exposure tijdens de sessie zelf gebeurde, elders als huiswerk of door te oefenen met de ouders. En evenmin welke combinatie van elementen precies werd gegeven bij spreekangst.

De keuze van de interventie maakt dus weinig uit, zolang de meest effectieve elementen maar in het programma zitten, benadrukt Nauta nogmaals. ‘De behandelaar kan per jongere kijken en overleggen wat het meest zinvol lijkt om mee te beginnen, en zo goed bij de patiënt aansluiten.’ Door de vrijheid die modulair werken biedt, gaan behandelaars er hopelijk sneller mee aan de slag. Ze zitten dan immers minder in het keurslijf van een behandelprotocol. Ze kunnen daarbij gebruikmaken van de 5 modules. Die staan met uitleg en illustratieve filmpjes op de site van de Vereniging voor Cognitieve gedragstherapie (VGCt).

‘Met de CGT-behandelingen die we nu hebben kunnen we vooral milde en matige klachten goed behandelen,’ besluit Nauta. ‘Voor ernstige klachten zijn aanvullende of intensievere behandelingen nodig. De aanpak daarvan vraagt nog meer onderzoek.’ Des te belangrijker is het jongeren met klachten vroegtijdig te bereiken met behandeling, zegt Van Onna: ‘Dan kun je een ontwikkelingsstagnatie eerder opheffen, met minder risico’s en minder kosten op langere termijn.’ Voor een effectieve aanpak zijn intervisie, scholing, voldoende behandeltijd en de beschikbaarheid van oefenmateriaal wel noodzakelijke voorwaarden.

Waar kan je terecht om CGT te krijgen?

Er zijn heel wat praktijken die CGT aanbieden, één daarvan is YOUMII. Aan de hand van cognitieve gedragstherapie en praktijk oefeningen, lokaliseer je negatieve gedragspatronen, confronteer en overwin je ze. Tijdens de therapie leren ze deze patronen voorspellen, zodat u ze kan vermijden in de toekomst. YOUMII staat voor een totaal-aanpak: sessies met een gedragstherapeut gecombineerd met oefeningen thuis. Zo werken ze op uw tempo en boeken ze snel resultaat. Benieuwd naar een gesprekje? Je vindt hun website  hier .

Bron: zonmw.nl 

Meer weten over angst? Op 10 februari 2022 vindt  de live uitvoering van het jaarlijks congres over angst bij kinderen en jongvolwassenen plaats in Eindhoven.  Meer informatie vind je hier. 

Dit bericht is 4265 keer gelezen.

Facebooktwitterlinkedinmail