17 december 2025  – Mensen die willen stoppen met roken hebben baat bij loterijen als stok achter de deur. Dat blijkt uit de Rookvrijloterij, een veldexperiment van het RIVM, de Radboud Universiteit en verschillende Nederlandse universiteiten. De bevindingen van dit onderzoek zijn deze maand gepubliceerd in BMC Public Health, zo meldt de Radboud Universiteit. 

Tijdens het onderzoek committeerden werknemers uit dertien organisaties zich vooraf aan hun doel: stoppen met roken. Alle deelnemers volgden met hun collega’s een bewezen groepstraining om te stoppen met roken. Een deel van de deelnemers deed daarnaast dertien weken lang mee aan een speciaal ontworpen loterij waarbij wekelijks een winnaar werd getrokken. De winnaars kregen te horen dat ze gewonnen hadden, maar kregen hun prijs alléén als ze die week niet hadden gerookt. Na een half jaar volgde een grotere trekking waarbij deelnemers kans maakten op €400. Ook hier ging de prijs alleen naar de winnaars als ze blijvend gestopt waren.

Inspelen op spijtgevoelens
Het experiment speelde in op het gevoel van spijt: de vrees voor deelnemers dat ze de prijs zouden mislopen als ze weer begonnen met roken. De winnaars van de loterijen, die door een onafhankelijke notaris werden getrokken werden namelijk altijd bekendgemaakt binnen de groep. Als deze winnaars hun doel niet gehaald hadden, kregen ze te horen dat ze de prijs hadden gewonnen, maar deze misliepen omdat ze hadden gerookt.

De effectiviteit van het inspelen op spijtgevoelens bleek al uit eerder onderzoek naar sporten op het werk. De resultaten van dit nieuwe experiment onderstrepen dat mechanisme. Na drie maanden was 68 procent van de deelnemers in de loterijgroep rookvrij, tegenover 36 procent in de controlegroep zonder loterij. Na een half jaar was dat 55 procent versus 25 procent, en na een jaar nog 43 procent versus 24 procent. ‘We zien dat een deel van de deelnemers na verloop van tijd weer terugvalt,’ zegt onderzoeker Koen van der Swaluw van de Radboud Universiteit, ‘maar het verschil tussen de groepen is zo groot dat we hier graag vervolgonderzoek naar willen doen.’

Betaalbare steun in de rug
Volgens de onderzoekers dienen de loterijen niet als beloning, maar als steun in de rug tijdens het moeilijke proces van stoppen met roken. Van der Swaluw: ‘De meeste rokers willen niet roken. Het vooruitzicht op een tastbare, directe consequentie,  in dit geval de kans op een prijs, helpt om de lange termijn gezondheidswinst dichterbij en concreter te maken.’

De aanpak blijkt bovendien betaalbaar. Bijzonder is dat in dit onderzoek de deelnemende werkgevers alle loterijkosten voor hun rekening namen, en die waren dan ook laag. De wekelijkse kosten van de loterijen bedroegen voor werkgevers gemiddeld slechts €4,50 per deelnemer gedurende de interventieperiode. Van der Swaluw: ‘Interventies als deze kunnen heel concreet bijdragen aan een gezondere, rookvrije werkplek. Met een kleine steun kan een Rookvrijloterij al een groot verschil maken.’

Literatuurverwijzingvan der Swaluw, K., Roordink, E., van der Vliet, N., Schipper, M., Hiemstra, M., Zeelenberg, M., Proper, K., & Lambooij, M. (2025). Lottery incentives for smoking cessation at the workplace: a cluster randomized trial. BMC Public Health, 25(1). https://doi.org/10.1186/s12889-025-25376-3 

Bron: ru.nl

Dit bericht is 1 keer gelezen.