11 april 2025 – In een baanbrekende onderzoek is aangetoond dat dieet niet alleen kan helpen bij het voorkomen van chronische ziekten, maar ook een belangrijke rol speelt in (mentaal) gezond ouder worden.

De bevindingen zijn gebaseerd op gegevens van de Nurses’ Health Study en de Health Professionals Follow-Up Study, twee van de grootste en langstlopende gezondheidsstudies, waarin duizenden deelnemers gedurende drie decennia werden gevolgd. Het onderzoek  richtte zich op de invloed van dieet op cognitieve, fysieke en mentale gezondheid, en het vermogen om chronische ziektes te vermijden en gezond ouder te worden. Wij bespreken de kernpunten van het onderzoek en schakelen de expertise in van DailyFit, een populair online gezondheidsplatform.

Onderzoeksmethode

De studie, uitgevoerd over een periode van 30 jaar (1986-2016), volgde 105.015 deelnemers, van wie 66% vrouwen en met een gemiddelde leeftijd van 53 jaar. Van deze groep bereikte 9,3% het criterium voor “gezond ouder worden”, gedefinieerd als het leven zonder chronische ziektes tot minstens 70 jaar, met behoud van goede fysieke, cognitieve en mentale gezondheid.

De onderzoekers onderzochten het effect van acht verschillende dieetpatronen en de consumptie van ultrabewerkt voedsel op de kans op gezond ouder worden. De dieetpatronen varieerden van plantaardige diëten tot diëten die rijk zijn aan gezonde dierlijke producten. Daarnaast werd ook gekeken naar het effect van transvetten, zout, suikerhoudende dranken en bewerkt vlees.

Belangrijke bevindingen

De resultaten toonden aan dat deelnemers die zich langer hielden aan diëten die rijk waren aan plantaardige producten, zoals fruit, groenten, volle granen, noten, peulvruchten en magere zuivelproducten, een grotere kans hadden om gezond ouder te worden. Hierbij werd gekeken naar zowel de fysieke als de mentale aspecten. De Alternative Healthy Eating Index, een dieet dat het belang van een uitgebalanceerde voeding benadrukt, had de sterkste relatie met gezond ouder worden, vooral bij deelnemers die 75 jaar of ouder werden.

Aan de andere kant bleek een dieet dat veel transvetten, zout, suikerhoudende dranken en bewerkt vlees bevatte, juist schadelijk voor de gezondheid op de lange termijn en verminderde het de kans op gezond ouder worden.

Kernpunten omtrent mentale gezondheid uit de studie

Naast fysieke en cognitieve gezondheid besteedde de studie ook aandacht aan de mentale gezondheid van de deelnemers als onderdeel van het bredere concept van gezond ouder worden. Hoewel het onderzoek mentale gezondheid niet als afzonderlijk eindpunt analyseerde, maakt het wel deel uit van de algehele definitie van “healthy aging”. De resultaten suggereren dat langdurige gezonde voedingspatronen ook op dit vlak gunstige effecten hebben.

Deelnemers die trouw bleven aan dieetpatronen rijk aan plantaardige voeding – waaronder fruit, groenten, volle granen, noten en peulvruchten – vertoonden over het algemeen betere mentale gezondheid op latere leeftijd. Zij rapporteerden minder vaak symptomen van psychische klachten, wat aansluit bij eerder onderzoek dat een verband legt tussen voeding en stemming, stressresistentie en algeheel psychisch welzijn.

Daarentegen werden hogere innames van ultrabewerkte voeding, transvetten, suikerhoudende dranken en bewerkt vlees geassocieerd met een lagere mentale gezondheidsscore. Dit type voeding is in ander onderzoek al eerder in verband gebracht met een verhoogd risico op depressieve symptomen en angststoornissen.

Deze bevindingen benadrukken dat voeding niet alleen invloed heeft op lichamelijke gezondheid, maar ook een belangrijke rol kan spelen in het behouden van een stabiele en positieve geestelijke gezondheid bij het ouder worden. Het onderstreept het belang van een integrale benadering in voedingsadviezen, waarin ook het mentale aspect van gezondheid expliciet wordt meegenomen.

Dieetpatronen en het effect op gezond oud worden

De studie onderstreept dat niet alleen de kwantiteit van het eten, maar ook de kwaliteit van de voeding een directe invloed heeft op de gezondheid op latere leeftijd. De onderzoekers ontdekten dat hogere naleving van plantaardige dieetpatronen resulteerde in een verhoogde kans op gezond ouder worden. Dit varieerde van een odds ratio van 1,45 voor de gezond plantaardige diëten tot 1,86 voor de Alternative Healthy Eating Index in vergelijking met de laagste naleving van deze diëten.

Interessant genoeg bleek dat het dieet met de sterkste associatie met gezond oud worden, de Alternative Healthy Eating Index, bijzonder effectief was wanneer de drempel voor gezond ouder worden werd verlegd naar 75 jaar. In dit geval was de odds ratio 2,24, wat suggereert dat het volgen van dit dieet op lange termijn de kansen op gezond ouder worden significant vergroot.

Gezonde voeding en leefstijl

De bevindingen benadrukken het belang van het eten van een gevarieerd en gebalanceerd dieet. Voedingsmiddelen zoals fruit, groenten, volle granen, noten, peulvruchten en magere zuivelproducten werden geassocieerd met een grotere kans op gezond ouder worden. Daarentegen waren een hogere inname van transvetten, zout, suikerhoudende dranken en rood of bewerkt vlees negatieve voorspellers voor gezond ouder worden.

Betekent dit dat je deze producten dan volledig links moet laten liggen? Nee. Tenminste, niet als we het advies van Pascal van Dooren, auteur bij DailyFit, moeten handhaven. Van Dooren benadrukte in een gesprek met ons het belang van “consumptie met mate”. Als het iemand dermate veel moeite en uiteindelijk irritatie kost om een snack of suikerhoudende drank niet te mogen consumeren, dan kan dit ook weer zorgen voor een verhoogde aanwezigheid van het stresshormoon cortisol. Cortisol is een vrij destructief hormoon en dat wil je zo veel mogelijk beperken. Oftewel, consumptie met mate kan soms zelfs beter uitpakken dan het volledig vermijden van sommige voedingsmiddelen.

Zijn collega bij DailyFit, Noud Beelen, gaf daarnaast nog aan dat het belangrijk is om te kijken naar de soorten rood vlees die gebruikt worden in onderzoeken. Zwaar bewerkt (rood) vlees heeft niet voor niets een slechte naam, maar producten zoals puur rundvlees van een vertrouwde boerderij krijgen vaak onterecht ook een slechte naam. “Het onderzoek toont een zeer sterke onderbouwing voor hetgeen we eigenlijk al wisten: consumeer veel producten zoals groenten, fruit, peulvruchten en zuivel en vul dit aan met een kwalitatief stukje vlees of vis.”

Gezond oud worden heb je zelf (gedeeltelijk) in de hand

Dit langdurige onderzoek benadrukt opnieuw de rol van voeding in het bevorderen van (mentaal)gezond ouder worden. De bevindingen suggereren dat het aanpassen van voedingspatronen door meer plantaardige voedingsmiddelen op te nemen, gecombineerd met een matige consumptie van gezonde dierlijke producten, kan bijdragen aan een gezonder, langer leven. Deze resultaten kunnen belangrijke richtlijnen bieden voor zowel individuele keuzes als beleidsmakers die zich richten op het verbeteren van de volksgezondheid.

“Gezond ouder worden is niet alleen afhankelijk van genetica of toevallige omstandigheden, maar kan in belangrijke mate worden beïnvloed door de keuzes die we maken op het gebied van voeding” geeft Noud Beelen aan. Zijn collega Van Dooren voegt toe: “In dit licht kunnen deze nieuwe bevindingen helpen bij het vormgeven van toekomstige voedingsaanbevelingen en strategieën voor de volksgezondheid”.

Bron: persbericht

Dit bericht is 3574 keer gelezen.