1 augustus 2016 – Wetenschappers noemen het een regelrechte ramp, want de cijfers waren nog niet eerder zo hoog: het aantal suïcides in Nederland neemt toe. Waar het in 2007 om 1353 gevallen van suïcide ging, pleegden er in het afgelopen jaar in totaal 1871 mensen zelfmoord. Cijfers van het CBS laten zien dat er twee maal zo veel mannen dan vrouwen betrokken zijn bij zelfmoord. Wat is de oorzaak van deze toename en wat kan er gedaan worden om deze cijfers terug te dringen?
Mogelijke oorzaken
Psychiater Damiaan Denys vindt het opmerkelijk dat het aantal suïcides zo groot is: “Onze maatschappij is voor sommigen mooi en vol mogelijkheden. Maar anderzijds is er individualisering en eenzaamheid. Voor psychiatrische patiënten is toegang tot gezondheidszorg, met eigen risico en wachtlijsten, moeilijker geworden. Dat speelt allemaal een rol.” Andere mogelijke factoren zijn verslaving, depressie, persoonlijkheidsstoornissen en traumatische gebeurtenissen.
Jan Mokkenstorm, psychiater bij Suicidepreventieplatform 113Online, ziet één van de mogelijke oorzaken ook in de veranderende levensfase waarin bijvoorbeeld 20- en 60-plussers, gescheiden mensen, weduwnaars en weduwen terecht komen. “Deze mensen hebben moeite zich aan te passen aan de nieuwe levensfase. Als ze hun nieuwe rol niet kunnen volhouden, is gezichtsverlies een onvermijdelijk gevolg. Daarnaast zijn mannen over het algemeen minder geneigd om tijdig hulp te zoeken, omdat ze van mening zijn het zelf te moeten kunnen oplossen. Terwijl het juist zo belangrijk is om over de problematiek te praten. Maar ze zoeken de oplossing liever bij zichzelf, gaan dan bijvoorbeeld meer alcohol drinken.”
Vaker mannen dan vrouwen
Al jaren komt suïcide een stuk vaker voor bij mannen (1280 personen in 2015) dan bij vrouwen (591 personen). Hoogleraar suïcidepreventie Ad Kerkhof sluit zich bij de mening van zijn collega’s aan: “Vrouwen zijn over het algemeen veel opener dan mannen en bespreken meer. Daarbij komt dat ze ook meer ankers in hun leven hebben, zoals kinderen, vrienden of de relatie met hun ouders. Mannen hebben meer de neiging om hun carrière als het belangrijkste onderdeel van hun identiteit te zien. Als er daar iets misgaat, zijn ze erg kwetsbaar.”
Economische crisis
Kerkhof is van mening dat de economische crisis de belangrijkste reden is voor de toename van het aantal suïcides. “Bij langdurig werklozen stijgt het aantal zelfmoorden, dat zou kunnen samenhangen met de crisis. Voor mensen die suïcidaal zijn, is dat een extra bedreiging, ook omdat het zicht op verbetering van de situatie slecht is. Neem daarbij het korten op de opvang en begeleiding van psychische patiënten in de afgelopen jaren, en je hebt er twee belangrijke factoren bij.”
Relatief laag
Vergeleken met andere Europese landen is het aantal suïcides in Nederland relatief laag. In ons land gaat het om 10,5 zelfdodingen per 100.000 inwoners, terwijl de cijfers in Rusland het hoogst zijn: 21 per 100.000 inwoners. Ook in buurland België ligt het aantal hoger en zijn er 17,4 suïcides per 100.000 inwoners. Kerkhof deed onderzoek naar de verschillen tussen België en Nederland. Hij merkte op dat Belgen pas in een nóg later stadium dan Nederlanders hulpverleners inschakelen. “Dat heeft te maken met de volksaard van Belgen. De bereidheid om hulp te zoeken is bij de Belgen nog lager en de schaamte is nog groter dan bij Nederlanders, die hun problemen eerder bespreken.”
Zoek hulp!
Volgens Kerkhof speelt schaamte sowieso een belangrijke rol bij de ziekte die tot suïcide leidt. “Mensen kunnen in stilte enorm lijden. Daarom moet je, als je denkt dat iemand zelfmoord overweegt, vooral zorgen dat je het bespreekt en kun je heel directe vragen stellen, zoals: ‘Ben je wanhopig?’ of ‘Denk je aan zelfmoord?’ Daarnaast is het van belang dat de huisarts geraadpleegd wordt, zodat er meer hulp kan worden geboden. Want denken dat het vanzelf overgaat, is te kort door de bocht: “Wie suïcidaal is, moet hulp zoeken.”
Stichting moet aantal terugdringen
Dit najaar wordt de Stichting Supranet actief, die zich ten doel stelt het aantal zelfmoorden in Nederland effectief terug te dringen. Hiervoor bundelen zo’n vijftien GGZ-instellingen hun kennis. Zij richten zich met name op de groep die al vele tientallen jaren in omvang gelijk blijft: die van mannen boven de 40, die de grootste risicogroep vormen. Punt van aandacht is onder andere een betere uitwisseling van kennis en gegevens rondom suïcide.
EHBO voor geestelijke nood
Psycholoog Bas van Wel is directeur zorg bij Dimence, één van de vijftien instelling die deelneemt aan de Stichting Supranet. Hij zegt: “In ons land zijn tientallen instanties betrokken bij de begeleiding van mensen met psychische problemen. Daar is nog een wereld te winnen. Een groot deel van de slachtoffers kondigt immers wel degelijk zijn voornemen tot zelfdoding aan, in tegenstelling tot wat gedacht wordt: ze nemen hun familie of huisarts in vertrouwen. Maar niet al die mensen komen bij ons. Er zou zoiets moeten zijn als een EHBO voor geestelijke nood. Zodat ook burgers en politiemensen zich minder onthand voelen als ze mensen ontmoeten die uit het leven willen stappen, of als ze andere problemen hebben en in de knel zitten.”
Belangrijkste doodsoorzaak
Dit bericht is 5230 keer gelezen.