17  december 2025 – Gangbare idealen van zelfverwerkelijking en maakbaarheid overschaduwen donkere realiteiten van pech, ziekte en lijden. Deze fictie hangt samen met de huidige maatschappelijke polarisering, blijkt uit onderzoek van zorgethica Jeannet van de Kamp. Zij bepleit het doorbreken van de fictie door ervaringen van concrete mensen te erkennen als kennisbron, zo meldt de VU. 

Van de Kamps onderzoek laat zien dat onze samenleving een rooskleurig beeld heeft van het ideale leven. “Dat beeld gaat ervan uit dat mensen hun identiteit, gezondheid en geluk zelf kunnen kiezen en maken. Maar dit is een fictie waaraan échte mensen nooit kunnen voldoen,” aldus de onderzoekster.

BV-Ik
Volgens Van de Kamp wordt sinds de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw ‘de mens’ gezien als een individu dat zichzelf opvat als een creatief-ondernemer van het zelf. Als BV-Ik kiest hij zijn aantrekkelijke identiteit, profileert hij zich daarmee op de markt en is hij risicodrager van succes of falen. Van de Kamp beschrijft waar dit breed geloofde handelingsmodel vaak toe leidt: “Op het toneel geluk performen, maar backstage eenzaamheid en ongeluk ervaren.”

Bedrijfslogica
Niet alleen het individu, maar ook politiek-maatschappelijke instituties en zelfs de staat transformeren in creatieve ondernemingen die werken volgens bedrijfslogica. “Individuen die uitvallen, komen terecht in de getransformeerde zorgsector, zoals de snelgroeiende psycho- en zelfhulpindustrie, die veelal focust op herstel van BV-Ik. De vroegere verzorgingsstaat is veranderd in een individuele, neoliberale zelfzorgstaat,” aldus Van de Kamp.

Opbranden
Deze bevindingen sluiten aan bij veelvuldige klachten over prestatie- en concurrentiedruk vanuit zorg, welzijn en onderwijs. “Realistisch is dat veel mensen opbranden,” stelt ze, “en dat uitvallers snel als overbodig worden beschouwd.” Politici beseffen volgens haar wel dat er iets wringt, maar binnen het dominante maakbaarheidsdenken blijft vooral natuurwetenschappelijke kennis leidend, terwijl de “geleefde morele ervaringskennis van handelende mensen” nauwelijks meetelt.

Zorgethiek
Van de Kamp kijkt kritisch naar haar eigen vakgebied, de zorgethiek. Volgens haar besteedt de huidige zorgethiek te weinig aandacht aan de veranderde tijd waarin we nu leven. Veel van waar feministisch georiënteerde zorgethici voor streden is op vervormde wijze geabsorbeerd in hedendaags cultuurkapitalisme. Zoals: erkenning van zorgen, van kennis uit ervaringen, beleven van het leven of het belang van relaties en erkenning.

Realisme
Van de Kamp bepleit een realistische blik op hoe mensen leven en overleven. “Niemand kan (over)leven zonder zorg van anderen. We worden allemaal op enig moment getroffen worden door ziekte, verlies of een ongeval en lijden,” zegt ze. “Alleen door die werkelijkheid serieus te nemen kunnen beleid, zorg en maatschappij menselijker worden.”

Onderzoeksbronnen
Van de Kamp gebruikte voor haar onderzoek literatuur uit zorgethiek, gezondheidszorg (cultuur)sociologie en cultuur-kapitalististische marketing-consultancy.

Bron: vu.nl

Dit bericht is 7 keer gelezen.