17 augustus 2025 – Sinds 2024 kunnen mensen die al meer dan twee jaar kampen met ernstige depressieve klachten terecht bij de Innovatieve Psychiatrische Unit (IPU) van het Universitair Centrum Psychiatrie (UCP), een afdeling die volledig gericht is op vernieuwende behandelingen. De nieuwbouw bood de mogelijkheid om al het innovatieve aanbod op een plek samen te brengen binnen één unit. Deze werkt nauw samen met andere afdelingen, zowel binnen als buiten het UCP.

Johan Prins (48) werd in 2017 voor het eerst opgenomen met een ernstige depressie. Na meerdere opnames en uiteenlopende behandelingen voor zijn fysieke en mentale klachten, begon hij in 2023 met een esketamine behandeling op de IPU.

Gedoseerde hoeveelheid neusspray
Bij een behandeling met esketamine komt een patiënt op het begin vier weken lang, twee keer per week langs op de IPU voor een sessie van twee à drie uur. Door een gedoseerde hoeveelheid esketamine in de neus te sprayen komt de patiënt binnen ongeveer een kwartier in een andere staat van bewustzijn terecht. Esketamine maakt signalen tussen specifieke zenuwcellen in de hersenen minder sterk. Deze signalen zijn mogelijk betrokken bij het verminderen van depressieve klachten.

Tijdens de behandeling meet een van de verpleegkundigen regelmatig de bloeddruk en hartslag van de patiënt. Ook worden vragenlijsten ingevuld om het effect van de behandeling goed te kunnen volgen. Na de behandeling kan een patiënt nog even bijkomen op de afdeling om vervolgens weer naar huis te gaan.

Een veilige setting is belangrijk bij een behandeling met esketamine. 

Er wordt een rustige en veilige sfeer gecreëerd in een comfortabele omgeving met een zachte deken, een fijne stoel en eventueel een koptelefoon of oogmasker. De patiënt mag ook iemand meenemen ter ondersteuning.

Komt wel goed, jochie
De esketamine behandeling sloeg aan bij Johan. Voor het eerst in jaren voelde hij zich volledig ontspannen en pijnvrij, ondanks de constante spanning die hij normaal in zijn lijf ervaarde. Het gaf hem niet alleen fysieke verlichting, maar ook emotionele steun: “Voor het eerst zei ik tegen mezelf: komt wel goed, jochie.”

Altijd iemand in de buurt
Madelon Moes is één van de zes verpleegkundigen op de IPU. ”Wanneer een patiënt langskomt voor een behandeling, is er altijd iemand van ons aanwezig die de patiënt voor, tijdens en na de behandeling begeleidt. Een behandeling met esketamine kan de eerste keren best spannend zijn. Daarom is er altijd een verpleegkundige dichtbij om de patiënt gerust te stellen of om er gewoon voor ze te zijn.”

Geen zachte aaitjes
De esketamine behandeling zorgde ervoor dat Johan verdere stappen durfde te zetten. Daarom startte hij met rTMS-therapie. Bij deze behandeling krijgt de patiënt een magnetische spoel op het hoofd, die korte magnetische pulsen afgeeft aan een specifiek hersengebied dat betrokken is bij depressie. Deze stimulatie beïnvloedt de hersenactiviteit en kan helpen om sombere stemmingen te verbeteren.

In het begin moest hij wennen aan het gevoel van het rTMS-apparaat op zijn hoofd. ‘‘Goedemorgen, ik kom voor de massage,’ zei ik als grapje bij binnenkomst. Want het zijn geen zachte aaitjes – je moet echt even wennen aan de trillingen die het apparaat op je hoofd maakt. Maar het team kijkt goed naar wat je aankan.”

Een sprankje terug
Na een aantal behandelingen met het rTMS-apparaat merkte Johan verschil. “Ik kreeg een sprankje terug. Niet dat alle depressieve gevoelens ineens verdwenen, maar ik voelde me scherper. De gedachte dat ik niet meer wilde leven werd minder sterk. Ik kreeg weer moed en had zin om door te pakken.”

Samen naar herstel
De combinatie van persoonlijke aandacht, continuïteit en een duidelijke focus maakt de IPU een plek waar Johan zich gezien voelde en waar hij stappen heeft kunnen zetten richting verbetering. Omdat hij niet steeds opnieuw hoefde te wennen aan andere behandelaren, voelde hij zich sneller op zijn gemak. “Het betere gevoel begon al toen de behandeling startte – er werd echt samen aan mijn herstel gewerkt.”

Combinatie van zorg en onderzoek
Na eerdere behandelingen bij huisarts, psycholoog en GGZ-instelling kunnen patiënten bij de IPU terecht voor innovatieve therapieën zoals virtual reality (VR), esketamine en rTMS – allemaal gericht op verlichting van ernstige depressieve klachten. Naast deze behandelingen worden er studies gedaan met geestverruimende middelen, zoals psilocybine.

De afdeling combineert patiëntenzorg met wetenschappelijk onderzoek. Zo wordt er data verzameld voor onder meer de RESET-TRD studie, waarin de effectiviteit van esketamine wordt vergeleken met elektroconvulsietherapie (ECT) bij patiënten met een therapieresistente depressie, en de T-BIDE studie naar behandeling in bipolaire depressie.

Psychiater Jeanine Kamphuis is betrokken bij de behandeling van patiënten op de IPU. “Het mooie is dat we hier een goed op elkaar ingespeeld team hebben dat innovatieve behandelingen uitvoert, én dat we tegelijkertijd wetenschappelijk onderzoek kunnen doen dat nieuwe ideeën oplevert voor toekomstige toepassingen in de praktijk.”

Bron: umcg.nl

Dit bericht is 117 keer gelezen.