10 december 2020 – Het beroep op mantelzorgers nam de afgelopen jaren toe. Met name het aandeel mantelzorgers van mensen met psychische problemen groeide. In dit onderzoek beschrijven we de ontwikkelingen in de informele hulp tussen 2014 en 2019. We kijken naar de opvattingen over informele hulp, de aantallen helpers, de veranderingen in zwaarte van het geven van mantelzorg, de ondersteuning die mantelzorgers krijgen en naar de ervaringen van vrijwilligers in de zorg en ondersteuning.

Zowel in 2014, 2016 als 2019 is kwantitatief onderzoek onder een grote groep Nederlanders gedaan om na te gaan wie informele hulp geven. Door de uitkomsten te vergelijken, kun nen veranderingen in de tijd worden vastgesteld. Personen die mantelzorg geven of vrijwilligerswerk in de zorg en ondersteuning doen zijn bevraagd over de hulp die zij geven en hoe zij dat ervaren. Voor de opvattingen over informele hulp maken we daarnaast ook gebruik van het onderzoek Culturele Veranderingen. De gegevens zijn dus verzameld voor- dat het coronavirus begin 2020 het leven van alle burgers veranderde. Aan het eind van dit hoofdstuk zullen we kort ingaan op de betekenis van de bevindingen van deze studie in coronatijd.

Toename van de groep mantelzorgers van mensen met psychische problemen

In 2019 bieden meer mensen hulp aan mensen met psychische of psychosociale problemen dan in 2014. Zo heeft 16% van de hulpvragers te maken met een depressie of een angststoornis; in 2014 was dat 12%. Als in de nabije toekomst meer mensen met psychische pro- blemen thuis blijven wonen en er maar beperkte intramurale capaciteit beschikbaar zal zijn, dan zouden deze mantelzorgers een belangrijke doelgroep voor ondersteuning, geboden vanuit gemeenten en de ambulante ggz, kunnen worden. Deze mantelzorgers lopen namelijk een groot risico op overbelasting, doordat zij vaak helpen omdat er niemand anders beschikbaar is (het netwerk van personen met een psychisch probleem is vaak klein) en de hulpbehoevende vaak alleen door hen geholpen wil worden (De Boer et al. 2019a).

Mantelzorgondersteuning

Mantelzorgondersteuning van gemeenten wordt vaker bij ernstig belaste mantelzorgers ingezet
In 2019 maakte 29% van de mantelzorgers uit ons onderzoek gebruik van een of meer vor-men van gemeentelijke ondersteuning, zoals respijtzorg, informatie en advies of materiële hulp. Vergeleken met 2014 is dit stabiel gebleven. Een op de zes (16%) mantelzorgers heeft in het jaar voorafgaand aan de enquête (in 2019) gebruikgemaakt van een vorm van respijtzorg, zoals dagopvang of dagbesteding, een vrijwilliger, nachtopvang of een logeer- voorziening. Dit is iets minder dan in 2014, toen 19% een vorm van respijtzorg kreeg.

Een steeds groter aandeel van de mantelzorgers met respijtzorg is ernstig belast (dat lag in 2014 op 23% en in 2019 op 30%). Dit kan erop wijzen dat respijtzorg vaker wordt ingezet waar het dringend nodig is. Maar het kan ook betekenen dat er minder sprake is van preventie. Oftewel, waar respijtzorg in eerdere jaren mogelijk voorkwam dat mantelzorgers ernstig belast raakten, wordt deze nu vaker ingezet op het moment dat mensen al ernstig belast zijn.

Steeds meer mantelzorgers weten waar ze terecht zouden kunnen voor ondersteuning

Mantelzorgers zijn zich in de loop der jaren wel meer bewust waar ze mantelzorgondersteuning kunnen vinden: in 2014 wist 26% de weg en dit is in 2019 31%. Ernstig belaste mantelzorgers blijken minder vaak te weten waar zij terecht kunnen voor advies, informatie en ondersteuning dan anderen. Het is niet duidelijk hoe dit verklaard kan wor-den. Mogelijk hebben zij niet de tijd en rust om dit uit te zoeken. Het kan ook zijn dat ze overbelast zijn omdat ze niet de juiste hulp hebben. Overbelasting en stress gaan vaak samen met een vermindering van het probleemoplossend vermogen van mensen (Cowen 1952; wrr 2017). Het is ook mogelijk dat mantelzorgers ondanks een hoge belasting geen gebruik willen maken van ondersteuning en daarom niet op zoek gaan naar informatie.

Begrip en waardering voor de inzet is van grote betekenis

Aan mantelzorgers die geen gemeentelijke ondersteuning ontvangen is gevraagd met wat voor soort ondersteuning zij het meeste geholpen zouden zijn. Zij noemen vooral begrip en waardering, naast financiële ondersteuning of een persoonsgebonden budget. Eén groep wil iets anders dan de reguliere vormen van ondersteuning (zoals een vast aanspreekpunt, weten waar je meer informatie kan opvragen of meer hulp van familie). Ongeveer een op de zes mantelzorgers zou meer waardering willen krijgen voor de hulp die zij geven. Vooral degenen die intensief helpen (verzorgers van partners, mantelzorgers van mensen met dementie of psychische problemen, mantelzorgers met een niet-westerse migratie- achtergrond) willen meer waardering.

Download ‘Rapport’ PDF document | 107 pagina’s | 1,9 MB Publicatie | 09-12-2020 >>

Bron: scp.nl

Dit bericht is 2637 keer gelezen.