26 oktober 2023 – Stijgende personeelskosten door de krapte op de arbeidsmarkt, een torenhoog ziekteverzuim en fiks hogere kosten voor energie hebben hun sporen nagelaten in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). Vorig jaar schreef ruim één op de drie organisaties in de GGZ-sector (35%) rode cijfers, een verdubbeling in vergelijking met 2021. Ook de positieve bedrijfsresultaten zijn in vergelijking met een jaar eerder grotendeels verdampt.

In 2022 kwam het gezamenlijke nettoresultaat van de sector uit op € 66 miljoen, een jaar eerder was dat nog ruim drie keer zoveel met € 213 miljoen. Vooral de middelgrote en grote instellingen zijn hierdoor kwetsbaarder. Dit blijkt uit een analyse van de jaarverslagen van zorgorganisaties in de GGZ over het boekjaar 2022. Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg en Verstegen accountants en adviseurs, onderzochten de cijfers van 166 zorgorganisaties, die samen 95% van de omzet van de sector vertegenwoordigen.

Als de exploitatieresultaten worden beoordeeld naar organisatie-omvang, dan is het opmerkelijke beeld zichtbaar dat de kleinste organisaties (met een omzet tot € 10 mln.) ‘rendabeler’ zijn dan de middelgrote en grote organisaties. Bij de kleinere organisaties met niet zoveel overhead is dat ook het geval. Vooral voor de middengroep en de grootste categorieën is het steeds moeilijker om financieel de eindjes aan elkaar te knopen. De verslechtering van de resultaten is het scherpst bij de allergrootste GGZ-organisaties (met een omzet van € 150 miljoen of meer):  de resultaatratio van die groep daalt van 4,4% in 2021 naar 0,7% in 2022.

Uit de 166 jaarrekeningen over 2022 blijkt dat ook in de GGZ-sector, net als in de andere deelsectoren van de zorg, de financiële resultaten steeds meer onder druk komen te staan. De omzet in de geestelijke gezondheidszorg nam in 2022 weliswaar toe met 3,6% naar een totaal van € 8,6 miljard, maar de bedrijfslasten stegen nog harder met een plus 5,6 procent tot € 8,5 miljard. De GGZ kampt vooral met snel stijgende personeelskosten vanwege krapte op de arbeidsmarkt en een hoog ziekteverzuim (8,1% in 2022). Om de gaten in de roosters op te lossen, wordt vaak gekozen voor de inzet van (relatief dure) uitzendkrachten en zzp’ers: een kostenpost van € 549 miljoen. Daar komt bij dat GGZ-organisaties ook in 2022 nog te maken hadden met de gevolgen van corona, maar daar minder compensatie voor kregen. De diverse coronaschaderegelingen in 2021 en 2020 waren ruimer dan die in 2022.

Gezond rendement
Door de sterk gestegen bedrijfslasten is het gezamenlijke rendement van de sector in 2022 afgenomen tot € 66 miljoen en kwam daarmee uit op 0,8%. in 2022. Deze daling noemt Ruud Plu, bestuurder van Intrakoop, zorgelijk. “Maar wat me vooral zorgen baart, is dat de grote middengroep én de allergrootste GGZ-organisaties het zwaar hebben. Deze grote groep die het zwaar heeft, krijgt het dit jaar met opnieuw oplopende kosten door inflatie en een extra loonsverhoging van 10% nog steviger voor de kiezen. Weliswaar zijn op sectorniveau de vermogens- en liquiditeitsposities in 2022 niet aangetast, maar door weinig of geen rendement, is er ook geen geld beschikbaar voor innovatie, onderhoud en investeringen.”

PNIL sterkste stijging
De totale inkoopuitgaven van de onderzochte organisaties bedroegen in 2022 in totaal € 2,8 miljard, dit is naast de personeelskosten (6,4 miljard) de grootste kostenpost in de GGZ. Tot de inkoop- gerelateerde exploitatiekosten worden onder meer de cliëntgebonden kosten (kosten voor therapieën en medicijnen), eten en drinken, verblijfskosten, onderhoud en energie gerekend. De kosten die vorig jaar het sterkst stegen, hebben betrekking op personeel niet in loondienst, zoals zzp’ers (stijging van 20,1%).

Duizenden vacatures
De onderzochte zorgorganisaties waren in 2022 in totaal € 6,4 miljard kwijt aan personeelskosten (inclusief de kosten voor personeel niet in loondienst dat tot de inkoop gerelateerde kosten wordt gerekend). Dit is een stijging van 5,5% ten opzichte van 2021. Onder de personeelskosten vallen naast salarissen ook de sociale lasten en pensioenpremies. De kosten die de GGZ kwijt is aan de flexibele schil van uitzendkrachten en loopt door de krapte op de arbeidsmarkt steeds verder op. In 2022 met maar liefst 20,1% – na ook al een forse stijging van 14,3% in 2021. Het blijft voor de GGZ een uitdaging om voldoende goed gekwalificeerd personeel aan te trekken. In 2022 hadden de onderzochte organisaties samen meer dan 5.500 cliëntgebonden vacatures, waarvan er ongeveer 3.000 moeilijk vervulbaar zijn. Dit zijn functies die langer dan drie maanden open staan zonder een geschikte kandidaat te vinden.

Hoog verzuim kost sector 450 miljoen
Het verzuimpercentage in de GGZ is vorig jaar opgelopen tot 8,1%. Een jaar eerder was dat nog 7,5%. Van de totale loonsom is hiermee naar schatting € 450 miljoen toe te schrijven aan medewerkers die door ziekte uitvallen. In vergelijking met 2019, aan de vooravond van Covid-19, ligt het verzuim 2,1 procentpunten hoger. Dit betekent voor de onderzochte organisaties dat zij in 2022 bijna € 120 miljoen van de eerder genoemde € 450 miljoen extra aan loonkosten kwijt zijn voor zieke medewerkers. Hierbij zijn de vervangingskosten (extra inzet collega’s, uitzendkrachten, zzp’ers) en de effecten die een hoog verzuim heeft op een lagere productie en kwaliteit van zorg, nog niet meegerekend.

Een uitgebreid rapport gebaseerd op de cijfers van de GGZ-sector is als bijlage bijgesloten en is ook te vinden op www.intrakoop.nl.

Jaarverslagenanalyse-zorgsector-verslagjaar-2022-GGZ

Bron: persbericht

Dit bericht is 1169 keer gelezen.