26 september 2021 – Wanneer we iets leren, onthouden of vergeten is een verrassend actieve rol weggelegd voor lichaamseigen cannabisachtige stoffen. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht ontdekten dat de stoffen actief de balans op peil houden tussen verbindingen in het brein waarmee cellen elkaar activeren of juist remmen. De ontdekking legt bloot hoe hersencellen elkaar beïnvloeden, en hoe psychiatrische aandoeningen kunnen ontstaan als dit misgaat.

Hoewel we met de jaren wijzer worden, onthouden we lang niet alles in ons leven. Naast leren en onthouden, zijn onze hersenen ook uitstekend toegerust om irrelevante zaken te vergeten of ongebruikte vaardigheden af te leren. Om daar een balans in te vinden, communiceren hersencellen continu met elkaar via verbindingen die de cellen activeren of juist remmen. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht ontdekten dat hersencellen nieuwe, remmende verbindingen kunnen vormen via zogeheten endocannabinoïden. Ze maakten hun ontdekking bekend in het vakblad Journal of Neuroscience.

Tegenreactie
De onderzoekers kwamen de rol van endocannabinoïden op het spoor toen ze hersencellen van muizen stimuleerden om activerende verbindingen te versterken. Als tegenreactie begonnen de hersencellen ook nieuwe remmende verbindingen aan te leggen. Daarbij zagen de onderzoekers dat endocannabinoïden het startsein geven voor nieuwe remmende verbindingen.

Onderzoekers vinden ‘rempedaal’ voor hersencel-verbindingen

Verrassend actieve rol
Dat juist de lichaamseigen cannabisachtige stoffen een grote actieve rol spelen, komt volgens de onderzoekers als een verrassing. “Niemand had verwacht dat verwacht van deze stoffen”, zegt onderzoeksleider Corette Wierenga.

Het is al bekend dat deze stoffen de werking van onze hersenen kunnen beïnvloeden. Maar tot nu toe namen onderzoekers aan dat de stoffen alleen bestaande verbindingen kunnen bijsturen. “Nu blijkt dat het systeem van endocannabinoïden er actief voor kan zorgen dat er nieuwe remmende verbindingen worden gemaakt, waarmee hersencellen actief de balans reguleren.”

Psychiatrische aandoeningen door onbalans
De ontdekking kan wetenschappers helpen om beter te doorgronden hoe psychiatrische aandoeningen en andere afwijkingen in het brein ontstaan. Bij veel van deze aandoeningen is de balans tussen remmen en activerende verbindingen verstoord. Tijdens bijvoorbeeld een epileptische aanval is die balans ernstig verstoord. Hoewel bij veel andere aandoeningen de verstoring subtieler is, bijvoorbeeld bij schizofrenie, kunnen de gevolgen evengoed groot zijn.

Verstoorde balans door cannabis
De balans tussen activerende en remmende verbindingen in ons brein wordt voortdurend aangepast aan onze ervaringen. Telkens wanneer we iets meemaken, veranderen de verbindingen, en moet het brein de balans herstellen. Door cannabisgebruik kan die balans verstoord raken – endocannabinoïden danken hun naam aan de cannabisplant, die vergelijkbare stoffen bevat.

“Aan incidenteel cannabisgebruik zul je niets overhouden”, zegt Wierenga. “Maar als die terugkoppeling langer verstoord wordt, kan dat wel een probleem opleveren. Bijvoorbeeld kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap marihuana rookten, kunnen problemen krijgen bij de neurologische ontwikkeling.”

Vroege fase van het leven
Juist in die vroege fases van het leven is de balans belangrijk, aldus Wierenga. “Tijdens de ontwikkeling veranderen de hersenverbindingen voortdurend. Het is dan belangrijk dat remmende en activerende verbindingen op elkaar afgestemd blijven. Als die coördinatie niet meer goed werkt of verstoord is, dan kun je je voorstellen dat het systeem ontregeld raakt. En helaas kun je ontregelingen die vroeg in het leven ontstaan later niet meer eenvoudig herstellen.”
Het brein vliegt als het ware uit de bocht, wanneer remmen en activeren uit balans zijn

Volgens Wierenga kan dat niet alleen leiden tot vergeetachtigheid, maar ook tot ernstigere gevolgen. Het brein kan zich dan bijvoorbeeld minder goed aanpassen aan stress-situaties.

“Het brein vliegt als het ware uit de bocht, wanneer remmen en activeren uit balans zijn. Dat kan leiden tot leer- en gedragsleerproblemen.”

Voorspellen en voorkomen
Door de rol van endocannabinoïden nauwkeuriger in kaart te brengen, zijn psychiatrische aandoeningen in de toekomst mogelijk beter te voorspellen of zelfs te voorkomen. De publicatie in Journal of Neuroscience zet nu een nieuwe richting uit waarlangs meer kennis op te bouwen is. Wierenga: “Uiteindelijk willen als onderzoeker doorgronden hoe hersencellen de balans coördineren en wat er gebeurt als die verstoord is.”

Publicatie
Axonal CB1 Receptors Mediate Inhibitory Bouton Formation via cAMP Increase and PKA

Journal of Neuroscience, September 2021. DOI: 10.1101/2021.04.12.439503

Jian Liang, Dennis L. H. Kruijssen, Aniek C. J. Verschuuren, Bas J. B. Voesenek, Feline F. W. Benavides, Maria Sáez Gonzalez, Marvin Ruiter, Corette J. Wierenga

Bron: uu.nl

Dit bericht is 2940 keer gelezen.