25 november 2025 – Een afhankelijkheid van benzodiazepines zoals oxazepam, lorazepam en diazepam is tot een verborgen epidemie in Nederland aan het uitgroeien, terwijl lange wachtlijsten en beperkte expertise Nederlanders dwingen uit te wijken naar privéklinieken buiten Europa. Snelle toegang, lage kosten en soms zelfs vergoeding door Nederlandse verzekeraars maken behandeling in het buitenland een aantrekkelijk alternatief. Vooral Zuid-Afrika is in opkomst onder Nederlanders voor het afkicken van benzodiazepines, door een groeiend aanbod van klinieken met specifieke ondersteuning voor Nederlandse cliënten.

In 2025 wordt verwacht dat de verslaving aan benzodiazepines verder zal groeien, met name onder vrouwen vanaf 40 jaar, volgens het jaarverslag van 2024 van het onafhankelijke platform Afkickkliniekwijzer.nl. Deze kalmeringsmiddelen worden vaak voorgeschreven zonder dat huisartsen zich volledig bewust zijn van de risico’s van langdurig gebruik. Het resultaat: in Nederland zijn ruim 200.000 mensen afhankelijk van benzodiazepines, op basis van rekenmethodes van onderzoekers van de Universiteit van Nijmegen en het aantal uitgeschreven recepten volgens de GIPdatabank van het Zorginstituut Nederland.

Onderschat en onderbehandeld

Benzodiazepines zoals diazepam, oxazepam en lorazepam worden veelvuldig voorgeschreven bij angst, stress en slaapproblemen. Gebruikers ervaren bij langer gebruik echter in toenemende mate hoe deze middelen hun emoties blokkeren en hen in een zombie-achtige staat achterlaten. De problematiek wordt nog steeds onvoldoende erkend in de praktijk, ook doordat huisartsen zich niet bewust zijn van de toegang tot illegale benzodiazepines via online verkopers. Een kortdurende behandeling kan zo door zelfmedicatie en zonder recept alsnog tot chronisch gebruik ervan leiden.

Bij ongeveer 40 procent van de chronische gebruikers in de huisartsenpraktijk en 65 procent in de psychiatrie is sprake van benzodiazepine-afhankelijkheid, volgens een studie uit 2017 in Tijdschrift voor Gedragstherapie. Patiënten ervaren ernstige ontwenningsverschijnselen: slapeloosheid, angstaanvallen, trillen en in extreme gevallen zelfs insulten. Zelfstandig stoppen is gevaarlijk en vaak onmogelijk.

Nederlandse zorg onder druk

De verslavingszorg in Nederland kampt tegelijkertijd met grote problemen, volgens de meest recente Monitor Toegankelijkheid van Zorg van juni 2025. De gemiddelde totale landelijke wachttijd van de GGZ valt voor alle hoofddiagnosegroepen boven de Treeknorm. Dit is de veldnorm voor de maximaal aanvaardbare totale wachttijd van 14 weken. Vooral de diagnosegroep ‘Middelgerelateerd en verslaving’ zag een forse toename dit jaar, volgens het rapport. Ook de Treeknorm voor aanmelding, die op 4 weken ligt, wordt voor voor geen enkele hoofddiagnosegroep gehaald.

Voor een verslaving aan benzodiazepinen is de situatie extra nijpend. Waar algemene verslavingszorg voor alcohol of drugs in meerdere instellingen wordt aangeboden, ontbreekt specifieke expertise voor deze medicijnverslaving vaak. Het afbouwen van benzodiazepines vraagt om gespecialiseerde kennis: verkeerd uitgevoerd kan het levensbedreigend zijn, vooral bij plotseling stoppen met benzo’s.

Uitwijken naar privéklinieken buiten Europa

Door het gebrek aan beschikbare zorg in Nederland kiezen steeds meer patiënten voor behandeling in privéklinieken buiten Europa. Landen als Zuid-Afrika en Thailand bieden gespecialiseerde afkickprogramma’s zonder wachtlijst. Het toenemend aantal Nederlandse cliënten in deze landen zorgt ook voor groeiende ondersteuning voor de specifieke Nederlandse context, wat weer verdere instroom bevordert.

De voordelen van afkicken in deze landen zijn aanzienlijk: directe opname is mogelijk, vaak binnen enkele dagen na aanmelding. De kosten zijn, ondanks de privéstatus van deze klinieken, vaak lager dan verwacht. Waar een klinische behandeling in Nederland snel duizenden euro’s per week kan kosten, bieden internationale klinieken vergelijkbare zorg tegen zeer competitieve prijzen.

Bovendien vergoedt een aantal Nederlandse zorgverzekeraars deze buitenlandse behandelingen (deels), vooral wanneer aangetoond kan worden dat passende zorg in Nederland niet binnen redelijke termijn beschikbaar is. Sommige verzekeraars werken zelfs samen met internationale klinieken en hebben hiervoor vooraf goedkeuring gegeven.

Belang van multidisciplinaire aanpak

Succesvolle behandeling van benzodiazepine-afhankelijkheid vereist meer dan alleen medische begeleiding en medische ondersteuning. Cognitieve gedragstherapie behoort, samen met kortdurende motiverende interventies, tot de psychosociale interventies met de grootste effectiviteit in het behandelen van problematisch middelengebruik.

Een multidisciplinaire aanpak, waarbij behandelaars uit verschillende disciplines samenwerken, heeft een sterk ondersteunend effect op het herstel omdat het de onderliggende oorzaken van het misbruik meeneemt. Middelen- en medicijnverslaving gaat vaak samen met psychische klachten en stoornissen zoals ADHD, depressie, angst, woede en/of trauma. Door een team van professionals samen te brengen kunnen onderliggende problemen sneller worden getraceerd en aangepakt.

Gespecialiseerde buitenlandse klinieken bieden standaard deze multidisciplinaire zorg: psychiaters, verslavingsartsen, psychologen, therapeuten en ervaringsdeskundigen werken samen aan een behandelplan op maat. Deze integrale aanpak vergroot de kans op blijvend herstel van het stoppen met benzo’s aanzienlijk.

Praktische overwegingen

Voor patiënten die overwegen naar het buitenland te gaan voor behandeling, is het belangrijk vooraf goed jezelf te informeren over de professionele begeleiding, kosten en ondersteuning voor duurzaam herstel. Neem contact op met de zorgverzekeraar om te checken of en onder welke voorwaarden behandeling wordt vergoed. Veel verzekeraars vragen om voorafgaande toestemming en medische onderbouwing.

Kies voor een erkende kliniek met bewezen expertise in afkicken benzodiazepines. Vraag naar de medische protocollen, de aanwezigheid van artsen en de nazorg na terugkeer in Nederland. Een goede kliniek biedt ook ondersteuning bij de overgang terug naar huis, om negatieve gevolgen van de vertrouwde omgeving succesvol tegen te gaan.

Dringende behoefte aan verandering

De situatie waarin Nederlandse patiënten noodgedwongen naar het buitenland moeten voor behandeling van een verslaving aan benzodiazepinen, onderstreept de urgentie van het probleem. Er is dringend behoefte aan meer behandelcapaciteit en gespecialiseerde expertise binnen Nederland. Ook moet meer aandacht gaan naar de illegale online verkoop van benzodiazepinen, die langdurig gebruik van patiënten zonder medische begeleiding mogelijk maken. Totdat die verbetering er is, blijft behandeling in het buitenland voor velen een noodzakelijke en soms zelfs de enige realistische optie voor herstel.

Bron: persbericht

Dit bericht is 1 keer gelezen.