De manier waarop we tegenwoordig tegen depressie aankijken is gelukkig wat verder ontwikkeld dan de ouderwetse “stel je niet zo aan”-reactie die depressieve mensen vroeger moesten incasseren. De meeste mensen weten inmiddels dat het een serieuze aandoening is, met vele gezichten en vormen die zich bij iedereen kunnen voordoen. Maar wat we nog steeds niet precies weten is waarom de een er wel aan lijdt en de ander niet.

Het is bekend dat mensen een genetische aanleg voor depressies en angststoornissen kunnen hebben. We weten ook dat specifieke gebeurtenissen aanleiding kunnen zijn voor een depressie, ook voor mensen die mentaal kerngezond zijn. Maar een hele duidelijke, eenduidige aanleiding hebben we tot nu nooit gevonden. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat voor sommige mensen geldt dat een depressie veroorzaakt kan worden door zoiets doms als een allergische reactie. Dan is het dus een reactie op een ontsteking, oftewel iets in het lichaam en niet in de geest.

George Slavich, klinisch psycholoog aan de Universiteit van Californië, maakt deel uit van een groeiende groep wetenschappers die geloven dat we eens kritisch naar het vakgebied fysiologie zouden moeten kijken om depressies beter te begrijpen. Misschien dat het namelijk niet alleen in ons hoofd zit. “Ik spreek niet eens meer over een psychologische aandoening wanneer ik het over depressie heb,” vertelde hij aan The Guardian. “Het heeft wel iets te maken psychologie, maar evengoed met biologie en fysieke gezondheid.”

Het basisidee is simpel. Als je ziek bent voel je je kut. Dat gevoel van moeheid, nergens meer zin in hebben, lusteloosheid, etcetera, noemen psychologen “ziektegedrag”. Je lichaam is namelijk best wel slim, want dat je je zo kut voelt is bedoeld zodat je vanzelf stopt met het doen van dingen en op bed gaat liggen, zodat je lichaam alle energie krijgt om het virus of infectie of whatever te vernietigen

Dezelfde gevoelens zijn ook typerend voor depressies. Daarom vragen wetenschappers zich af: als zieke mensen zich net zo voelen en gedragen als depressieve mensen, zou er dan misschien een verband zijn?

In principe is dit zo. Als er iets mis is reageert je immuunsysteem met een ontsteking, een soort waarschuwingssysteem voor je lichaam. De ontstekingen worden veroorzaakt door cytokinen, eiwitten die de knop “ziek” in je hersenen activeren en je dus slap en kut laten voelen. Het aantal cytokinen neemt exponentieel toe tijdens een depressieve periode, en als je manisch depressief bent daalt dat aantal ook weer heel snel. Het feit dat ‘normale’ mensen na een koortsprik soms angstig of depressief worden, onderschrijft deze theorie. Sommige wetenschappers zien depressie zelfs eerder als een soort besmettelijke ziekte.

Aangezien ik zelf twee grote, slopende depressies heb gehad die alles te maken hadden met ziektes en operaties die ik moest doorstaan, klinkt het voor mij heel logisch. Toen ik twee jaar geleden aan het herstellen was van een darmoperatie, kon ik mijn mentale en fysieke pijn nauwelijks meer uit elkaar houden. De pijn die ik voelde bij mijn hechtingen was ongeveer hetzelfde gevoel als wat er zich in mijn hoofd afspeelde.

Omdat ik fysiek weinig kon, raakte ik naar verloop van tijd ook geestelijk incapabel, waarna ik niet veel meer kon doen dan naar de herhalingen van Friends kijken en aan crackertjes sabbelen.

Mijn gedachten raakten verstrikt in steeds dezelfde dingen, zo van “hier kom je nooit van je leven uit” en “het is niet alleen je lichaam dat verneukt is, het is ook je hoofd”. Uiteindelijk moest ik intensieve cognitieve gedragstherapie ondergaan en flink veel antidepressiva slikken om weer uit de put te komen. Als ik nu iets van ongemak voel opkomen, bereid ik me meteen voor op een tweefrontenoorlog. Ik moet dan zowel fysiek als mentaal de strijd met mezelf aangaan.

Aan de ene kant kan het verband tussen lichamelijke ziekte en depressie goed nieuws zijn. Carmine Pariante, een psychiater die in een verslag van The Guardian wordt geciteerd, zegt dat we zo’n vijf a tien jaar verwijderd zijn van een bloedtest die de ernst van de lichamelijke ontsteking bij depressieve mensen kan meten. Als de schatting van Pariante en de theorie allebei kloppen, zijn we waarschijnlijk zo’n vijf a tien jaar verwijderd van een potentieel geneesmiddel voor depressies.

Er zijn echter mogelijk ook negatieve gevolgen, als de theorie blijkt te kloppen. Nick Haslam, professor psychologie aan de universiteit van Melbourne, zegt dat het beter begrijpen van mentale ziektes niet altijd tot sociale vooruitgang hoeft te leiden. Als we geestesziekte als een diepgeworteld, lichamelijk defect gaan zien, “kan het zijn dat we patiënten gaan beschouwen als onvoorspelbaar, ongeneeslijk, en bovenal categorisch anders dan wij”. Zal het stigma waar geesteszieken mee te kampen hebben minder worden als we de schuld verschuiven naar het lichaam? Misschien wel. Hopelijk wel. Maar ondanks dat mensen zich er beter van bewust zijn dat depressies veroorzaakt worden door een chemisch onbalans in het brein, blijkt uit onderzoek dat er geen significante afname is in het stigma waar geesteszieken mee te kampen hebben

Hoewel er vast genoeg andere fysiologische oorzaken te vinden zijn die de theorie ondersteunen, zoals obesitas (overtollig vet, vooral rondom de buik, houdt superveel cytokine vast) zou het naïef zijn om te denken dat depressies louter een neveneffect zijn van fysieke kwalen. Voor veel mensen die aan depressie lijden (zoals ik) is het dagelijks leven een grote wanhopige zooi ellende en je zou dus kunnen zeggen dat we aan een soort chronische ontsteking lijden.

Dit soort onderzoek, van mensen als Slavich, zorgt er in ieder geval voor dat het debat rond geestelijke ziektes gevoerd wordt en dat het duidelijk wordt hoe complex het is. Want als mensen inzien dat in principe ieder mens kans maakt om een keer een depressie op te lopen, zou je verwachten dat ze het ook als iets normaals gaan zien. Toch?

Bron: vice.com

Dit bericht is 66694 keer gelezen.