2 juni 2025 – Jongvolwassenen die opgroeien met een ouder, broer, zus of partner met een verslaving  vormen een vergeten groep binnen de zorg. Ze kampen met verhoogde risico’s op psychische klachten, middelengebruik, trauma en studie-uitval – maar blijven veelal buiten beeld van professionals. Dat blijkt uit het promotieonderzoek ‘Please, see me’ van dr. Dorine van Namen van Hogeschool Rotterdam, over de impact van verslavingsproblemen van naasten op jongvolwassenen.

In de verslavingszorg gaat de aandacht vooral uit naar de persoon met de verslaving. Maar volgens Van Namen is het tijd dat de zorg zich óók richt op de mensen eromheen, met name de jonge gezinsleden. Van Namen: “Ze zijn net zo goed beschadigd als de mensen die zelf worstelen met een verslaving,” aldus Van Namen. “En toch is er weinig ondersteuning voor deze groep.”

Chronische stress, stille klachten
Van Namen analyseerde de gegevens van meer dan 5.600 studenten van Hogeschool Rotterdam en volgde drie jaar lang dertig jongvolwassen met familieleden met verslaving. De verhalen zijn indringend: veel deelnemers maakten als kind of jongere huiselijk geweld, psychische of seksuele mishandeling en verwaarlozing mee, vaak over een langere periode. Veel van hen worstelen als jongvolwassene met angst, depressie, slapeloosheid of zelfdestructief middelengebruik. Toch zochten de meesten pas laat of helemaal geen hulp. Schaamte, loyaliteit en gebrek aan herkenning speelden daarbij een rol. Slechts zes van de dertig deelnemers had contact met de verslavingszorg, en hun ervaringen waren overwegend negatief. De zorg bleek vaak primair gericht op de persoon met de verslaving zelf – niet op het systeem eromheen.

Professionals missen signalen
Zorgverleners in de eerste lijn, GGZ en verslavingszorg hebben vaak onvoldoende kennis over de signalen en behoeften van naasten van mensen met verslaving. Ook ontbreken goed ingebedde interventies, bijvoorbeeld rond trauma, contextueel werken of gezinsondersteuning. Voor veel deelnemers was praten over hun thuissituatie niet vanzelfsprekend: 45% van de ondervraagde studenten voelde zich niet veilig genoeg om dit in hun opleiding of met een hulpverlener te delen.

Aanbevelingen: Wat kunnen zorgprofessionals doen?
Van Namen doet in haar proefschrift aanbevelingen om jongvolwassenen die opgroeien met een naaste met verslaving beter te ondersteunen zoals het ontwikkelen en aanbieden van trainingen om het gesprek aan te kunnen gaan met jongvolwassenen en het verbreden van het ondersteuningsaanbod met activiteiten op het gebied van sport en kunst.

Oproep: zie hen, hoor hen
Het onderzoek roept op tot maatschappelijke bewustwording: jongvolwassenen die opgroeien met de verslaving van een naaste zijn geen uitzondering, maar wel een onzichtbare groep die gezien moet worden, bijvoorbeeld met een voorlichtingscampagne. “Publiekscampagnes dragen bij aan het normaliseren van het praten over deze ervaringen, die maar al te vaak in de taboesfeer liggen,” aldus van Namen. “Als praten erover normaler wordt, vergemakkelijkt dat het zoeken en aanvaarden van hulp.”

Onderzoek in samenwerking met het Kenniscentrum Zorginnovatie
Het promotieonderzoek is uitgevoerd binnen Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, dat praktijkgericht onderzoek doet naar actuele maatschappelijke vraagstukken in relatie toe gezondheid en zorg. Door studenten, professionals en onderzoekers met elkaar te verbinden, draagt het centrum bij aan innovatieve oplossingen en verbeterde ondersteuning voor kwetsbare groepen.“Door uitvoerig stil te staan bij vraagverheldering in en met de praktijk en in dit geval naasten ook te betrekken in het onderzoek zelf zijn we in staat om direct impact te maken op het leven van mensen en het onderwijs te verrijken met inzichten uit de praktijk,” aldus Marleen Goumans, directeur van Kenniscentrum Zorginnovatie.

Over het proefschrift
Van Namen, D.M. (2025). ‘Please, see me’: the impact of addiction problems of relatives on young adult family members. Maastricht University. DOI: https://doi.org/10.26481/dis.20250526dn

Dorine van Namen, verbonden aan het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, heeft haar proefschrift Please, see me; the impact of addiction problems of relatives on young adult family members op maandag 26 mei 2025 verdedigd aan de Universiteit Maastricht. De verdediging van het proefschrift is terug te kijken via YouTube.

Bron: persbericht

Dit bericht is 951 keer gelezen.