28 februari 2025 – ‘Anticiperende rouw’ en ‘gekozen verliezen’ die te maken hebben met toekomstvoorstellingen van de wereld die er op zijn zachtst uitgedrukt niet rooskleurig uitzien, spelen onder alle leeftijdsgroepen een rol maar zijn extra prangend voor jongeren. In het Seed Money project ‘Wat als het niet goed afloopt? Het creëren van alternatieve verbeeldingen van de toekomst voor kinderen via ecologische rouwrituelen’ doen Suzanne van der Beek, twee studentassistenten en Deborah de Koning dit kalenderjaar onderzoek naar perspectieven op ecologische verliezen en klimaattoekomstscenario’s in Nederlandse jeugdliteratuur en lesmethoden.
Levenslang meedragen
Onderzoeken naar gekozen kinderloosheid die de (Nederlandse) media halen, tonen dat klimaatangst en milieuoverwegingen redenen voor jongeren zijn om geen kinderen te krijgen. Naast gekozen kinderloosheid zijn er op andere niveaus nog meer voorbeelden te vinden van wat wel wordt geduid als ‘gekozen’ verlies in tijden van klimaatverandering. Gekozen verliezen kunnen gaan over het afslaan van een internationale baan vanwege de vervuiling die internationaal reizen met zich mee kan brengen of het afzien van bepaalde (digitale) apparatuur om de digitale voetafdruk te verminderen. Voor een deel van die keuzes geldt dat we in staat zijn om die keuzes (uiteindelijk) als winst te gaan zien, maar soms komt hier ook een stukje (onzichtbare) rouw om de hoek dat levenslang meegedragen wordt.
Als we aan ecologische rouw denken, zien we vaak eerst ‘concreet’ verlies voor ons zoals een smeltende gletsjer of een uitgestorven diersoort. Een van de gangbare definities van wat ecologische rouw is, gaat dan ook over het rouwen – oftewel emotionele reacties – in reactie op veranderende landschappen, ecosystemen en verlies van diersoorten. Hierbij kan trouwens ook sprake zijn van anticiperende rouw: het verlies kan in de toekomst liggen.
Weerbaar maken
Vanuit hun onderzoeksbevindingen wil het Seed Money project schrijvers van jeugdliteratuur en docenten godsdienst/levensbeschouwing een aantal handreikingen doen. Hoe kunnen zij eraan bijdragen om klimaatbezorgde jongeren weerbaar te maken om met toekomstonzekerheden om te gaan? Hoe krijgen we meer aandacht voor en hoe gaan we om met scepticisme tegenover ‘gekozen ecologische verliezen’ onder jongeren? Wordt dit type verlies wel voldoende maatschappelijk erkend in hoe we klimaatverandering en de toekomst in Nederland voorstellen?
Rituelen
Een van de ‘antwoorden’ op deze vragen, zoeken de onderzoekers in het veld van rituele studies. Enkele functies van rituelen zijn het kanaliseren van emoties en (daaraan gekoppeld) het begeleiden van transities. De ‘klimaattransitie’ gaat niet alleen over beleid met betrekking tot ‘de wereld’ buiten ons, het raakt ook aan levenskeuzes en onzichtbare verliezen. Dit project maakt deze thema’s zichtbaar, bespreekbaar en ‘ervaarbaar’ voor jongeren.
Bron: tilburguniversity.edu
Dit bericht is 828 keer gelezen.
