2 oktober 2025 – Op 25 september 2025 organiseerde OCDnet, onderdeel van NedKAD, een verdiepend webinar over de betekenis van de seksuele respons bij OCD. Het webinar werd verzorgd door Bas van Heycop ten Ham, klinisch psycholoog en cognitief gedragstherapeut. Bas is actief binnen de OCDnet-werkgroep en nauw betrokken bij de organisatie van deze webinarreeks.
Seksuele respons bij OCD: verwarring en misinterpretatie
Bas besprak hoe sommige mensen met OCD in bepaalde situaties lichamelijke seksuele reacties – zoals tintelingen, erectie, vaginale afscheiding of zelfs een orgasme – verkeerd interpreteren. Vooral wanneer deze reacties optreden in een ongepaste context, kan dit leiden tot intense schaamte, angst en vermijdingsgedrag.
Aan de hand van een casus van een jonge moeder illustreerde Bas hoe zulke reacties tijdens het verzorgen van haar kind tot grote innerlijke strijd leidden. Deze ervaringen gingen gepaard met obsessieve gedachten (“Ben ik pedofiel?”) en compulsieve controles, zoals het voortdurend checken van lichamelijke sensaties of het vermijden van contact met kinderen.
Het onderscheid tussen opwinding en verlangen
Een belangrijk kernpunt in het webinar was het onderscheid tussen seksuele opwinding (een fysiologische respons) en seksueel verlangen (een psychische wens). Hoewel het lichaam in beide gevallen hetzelfde reageert, bepaalt de cognitieve en emotionele interpretatie of deze ervaring als prettig of juist beangstigend wordt beleefd.
Bij OCD overheerst angst, twijfel en afschuw, terwijl bij werkelijk verlangen gevoelens van plezier en gerichtheid op het object van verlangen centraal staan. Dit inzicht helpt patiënten en behandelaren om de seksuele respons betekenisloos te leren zien en te voorkomen dat deze de obsessies voedt.
Onderhoudende factoren en vicieuze cirkel
Bas legde uit hoe angst en hyperfocus de seksuele respons versterken. Doordat geslachtsorganen rijk vertegenwoordigd zijn in de hersenschors, kan aandacht bijna altijd sensaties oproepen. Deze sensaties bevestigen op hun beurt de obsessieve angst, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat van meer focus, meer respons en meer onrust.
Behandeling: normaliseren en exposure
De behandeling sluit aan bij de standaardprincipes van cognitieve gedragstherapie bij OCD:
- Normaliseren: uitleggen dat seksuele respons bij angst voorkomt en niets zegt over werkelijke verlangens.
- Exposure en responspreventie: patiënten blootstellen aan situaties waarin de respons kan optreden, zonder toe te geven aan compulsies of vermijding.
- Psycho-educatie: helder uitleggen dat de fysiologische respons identiek is bij angst en bij verlangen, maar dat de interpretatie het verschil maakt.
Bas benoemde daarnaast een aantal dingen die je als behandelaar beter kunt vermijden – zoals zelf geschrokken reageren of de respons betekenis geven.
Verschil met authentieke verlangens
Met behulp van een tweede casus maakte Bas een vergelijking tussen obsessieve angst en authentiek verlangen, bijvoorbeeld bij genderdysforie. Waar OCD wordt gekenmerkt door plotselinge obsessies, grote angst en de hoop dat de obsessie níet waar is, gaat het bij authentieke verlangens juist om een langdurige wens, opluchting en hoop dat het wél klopt. Dit onderscheid kan patiënten helpen hun eigen ervaringen beter te begrijpen.
Conclusie
Het webinar bood waardevolle inzichten in een beladen en vaak verzwegen thema: de seksuele respons bij OCD. De belangrijkste boodschap van Bas: wanneer een seksuele respons optreedt in een ongepaste context en leidt tot twijfel, schaamte en compulsies, is het essentieel deze respons als betekenisloos te leren zien en niet als bewijs van verborgen verlangens. Het onderscheid tussen respons en verlangen is daarbij de sleutel tot een goede behandeling.
Het webinar is terug te kijken op het NedKAD-YouTube kanaal.
Bron: nedkad.nl
Dit bericht is 90 keer gelezen.