8 november 2025 – Hoe helpt natuur bij herstel, behandeling en preventie? En hoe kunnen zorgprofessionals deze kennis toepassen in hun werk? Volgens klinisch psycholoog Jolanda Maas is het antwoord helder: ‘We weten inmiddels dat de natuur de mentale gezondheid van mensen kan verbeteren. Tijd voor actie in de zorgpraktijk.’

Van groen in de wijk tot buitenpsychologie
Al bijna twintig jaar onderzoekt Jolanda Maas hoe natuurlijke omgevingen invloed hebben op onze gezondheid. Haar proefschrift uit 2005 was een van de eerste studies die aantoonde dat mensen die in een groenere woonomgeving leven zich gezonder voelen en minder vaak naar de huisarts gaan. Sindsdien volgden talloze projecten – van groene schoolpleinen tot groene ziekenhuizen en groene GGZ.Maas: ‘De rode draad in mijn werk is het belang van natuur voor de gezondheid van mensen. Van jonge kinderen tot ouderen. We kijken wat er gebeurt als zij in contact komen met groen, bijvoorbeeld in hun wijk, op school, op het werk of in de zorgomgeving.’

Wetenschap in de praktijk
Samen met Annette Postma, expert op het gebied van natuur en gezondheid, schreef Maas de Handleiding Natuur en Gezondheid met daarin haar wetenschappelijke bevindingen en een toolkit voor zorgprofessionals om daar in hun praktijk mee aan de slag te gaan. ‘Het doel van de handleiding is om zorgprofessionals te laten zien dat natuur geen ‘zachte’ interventie is, maar een bewezen werkzame factor voor gezondheid,’ zegt Maas. ‘De handleiding biedt de wetenschap; de bijbehorende toolkit vertaalt dat naar de praktijk.’

Een van hun bevindingen is dat therapie en behandeling niet altijd binnen hoeft plaats te vinden. Maas: ‘Wat je binnen doet, kun je vaak ook buiten doen. Denk aan psychologen die hun sessies buiten al wandelend in de natuur uitvoeren, of fysiotherapeuten die in de buitenlucht hun patiënten helpen met revalidatieoefeningen. Onderzoek laat zien dat patiënten zich vaak prettiger voelen als therapiesessies buiten plaatsvinden. Ze voelen zich dan vitaler, meer ontspannen en meer betrokken bij hun behandeling.’

Meer biodiversiteit gunstig voor gezondheid van mens en aarde
Jolanda Maas ziet dat een leefomgeving met een rijke biodiversiteit, dat wil zeggen met daarin een verscheidenheid aan leven, de gezondheid van mensen nog eens extra bevordert. ‘Dat komt door de gunstige stoffen en micro-organismen die planten en bomen afscheiden die ons immuunsysteem versterken,’ vertelt Maas. ‘Bovendien dragen groene omgevingen natuurlijk bij aan klimaatmitigatie – ze helpen de gevolgen van klimaatverandering te beperken door CO₂ op te nemen en hitte in steden te verminderen.’

Binnen het landelijke programma ‘Groene GGZ’, waaraan VU-onderzoekers als onderzoekscoördinator deelnemen, wordt gewerkt aan meer groen in de mentale gezondheidszorg. ‘Als we de zorgterreinen van GGZ-instellingen allemaal biodiverser maken, profiteren zowel mens als natuur daarvan.’

Groen dichtbij huis en op de campus
Natuur is niet alleen een onderzoeksobject voor Maas, maar ook een persoonlijke bron van rust. ‘Ik wandel elke dag in mijn lunchpauze. Daarmee maak ik mijn hoofd leeg en dat maakt dat ik met meer plezier werk.’ Haar favoriete plekken? ‘Het Amsterdamse Bos. Maar ook in de groenstrook bij mijn huis aan de A2 kom ik graag. Dat is lekker dichtbij.’

Ook op de VU-campus ziet Maas de positieve impact van groen. ‘Ik was in het begin wat sceptisch over het nieuwe campusplein, maar het is echt mooi geworden met zitplekken en veel verschillende planten. Dat draagt zeker bij aan welzijn en ontmoeting.’ Ze hoopt dat de VU Botanische Tuin behouden blijft: ‘Die tuin is een unieke leer- en ontmoetingsplek. Studenten herinneren zich de buitencolleges die we daar geven nog jaren later.’

Kleine stappen, grote winst
Hoewel veel zorginstellingen vergroenen, ziet Maas dat het groen nog te weinig gebruikt wordt. ‘Er wordt wel aangelegd, maar vaak niet ingezet. Om inzet van groen te stimuleren hebben we de ‘GreenIT!’ ontwikkeld. Een tool die inzicht geeft in welke aspecten aangepakt moeten worden om te zorgen dat het groen ook echt gebruikt wordt. Een belangrijke factor hierin is het scholen van professionals. Professionals moeten leren hoe ze het kunnen gebruiken – door bijvoorbeeld gesprekken buiten te voeren, of patiënten te verwijzen naar groene activiteiten. Opleidingen van zorgprofessionals zouden hierin ook een belangrijke rol kunnen spelen door in de opleiding al te laten experimenteren met gebruik van natuur.’

Meer weten?
Lees de Handleiding Natuur en Gezondheid.

Bron: vu.nl

Dit bericht is 79 keer gelezen.