14 december 2021 – Gapen kan zeer aanstekelijk zijn, maar niet iedereen gaapt meteen mee. Een team van onderzoekers concludeert dat persoonlijkheid voor een groot deel bepaalt of iemand meegaapt. De onderzoekers toonden video’s van gapende mensen aan proefpersonen, en analyseerden hoe die daarop reageerden. Voor het eerst gebruikten ze daarvoor een zeer grote en diverse groep proefpersonen.

We weten maar al te goed dat gapen aanstekelijk is. Je hoeft niet eens iemand te zien of horen gapen. Alleen al de gedachte daaraan kan genoeg zijn om zelf een onbedwingbare gaap te voelen opkomen. Toch lijken sommige mensen minder vatbaar voor de aanstekelijkheid van gapen dan anderen.

Mensen met psychopathische persoonlijkheidskenmerken gapen minder snel mee. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek onder een grote en diverse groep proefpersonen. Het onderzoek werd uitgevoerd door een team van wetenschappers, onder leiding van bioloog Jorg Massen (Universiteit Utrecht) en Andrew Gallup (State University of New York Polytechnic Institute). De onderzoekers maken hun resultaten vandaag bekend in het vakblad Scientific Reports.

Gemengde reacties op gapen

Al vanaf de vroege kindertijd gapen mensen mee met anderen. Dat fenomeen is uitgebreid onderzocht, waarbij duidelijk werd dat lang niet iedereen meegaapt als ze iemand anders zien gapen. Bij wetenschappelijk onderzoek naar meegapen, wekken video’s van gapende mensen doorgaans bij 30 tot 60 procent van de proefpersonen een gaap op.

Persoonlijkheid speelt grote rol in aanstekelijkheid van gapen

Psychopathie en aanstekelijk gedrag

Eerder onderzoek deed vermoeden dat persoonlijkheidskenmerken een rol spelen. “Bij mensen met psychopathische kenmerken zie je minder empathie, groepsgevoel en nabootsing,” zegt Gallup. “In het verlengde daarvan zouden ze ook minder gevoelig kunnen zijn voor aanstekelijk gedrag.” Hoewel het verband met gapen voor de hand ligt, is het onderzoek daarnaar tot nu toe beperkt. Wetenschappers gebruikten doorgaans kleine groepen proefpersonen, bestaande uit studenten.

Uitgebreid en divers

Het team van Gallup en Massen wilde het verband tussen persoonlijkheid en meegapen grondiger onderzoeken, met een veel grotere en meer representatieve groep proefpersonen. “We verzamelden een grote groep mensen uit allerlei landen,” zegt Massen. Het team rekruteerde in totaal 450 deelnemers met 50 nationaliteiten, in de leeftijd van 18 tot 58 jaar. De proefpersonen kregen de opdracht bepaalde video’s van gapende mensen te bekijken. Daarna rapporteerden ze over hun eigen gaap-reacties en vulden ze vragenlijsten in die psychopathische persoonlijkheidskenmerken in kaart brachten.

Zoals verwacht werkte gapen minder aanstekelijk bij proefpersonen die hoger scoorden op de psychopathie-vragenlijsten Dr. Jorg Massen – Animal Behaviour and Cognition

“Zoals verwacht werkte gapen minder aanstekelijk bij proefpersonen die hoger scoorden op de psychopathie-vragenlijsten,” zegt Massen. De beste voorspellers van meegapen waren emotionele en interpersoonlijke persoonlijkheidskenmerken. Dit sluit aan bij eerder onderzoek waaruit blijkt dat psychopathie kan leiden tot minder emotionele binding en sociale verbondenheid, wat uiteindelijk doorwerkt in de gevoeligheid voor aanstekelijk gedrag.

Sterk verband

“Het feit dat wij dit terugzien in ons onderzoek, met zoveel proefpersonen over de hele wereld, geeft aan dat het verband heel sterk is,” zegt Massen. De resultaten uit het onderzoek kun je doortrekken naar mensen in het algemeen, aldus de onderzoekers.

Meegapen hangt vooral af van de mate van vermoeidheid

“Gaapt een persoon niet met je mee, dan wil dat niet meteen zeggen dat je iemand met psychopathische kenmerken tegenover je hebt,” waarschuwt Massen. Want ondanks het sterke verband dat in het onderzoek naar voren kwam, hing het meegapen vooral af van de mate van vermoeidheid die de proefpersonen rapporteerden. Massen: “Iemand die niet meegaapt kan dus ook gewoon niet vermoeid genoeg zijn.”

Publicatie

People that score high on psychopathic traits are less likely to yawn contagiously

Scientific Reports, 10 december 2021. DOI: 10.1038/s41598-021-03159-1

Andrew Gallup, Mariska Kret, Omar Eldakar, Julia Folz, Jorg Massen*

* = Verbonden aan de Universiteit Utrecht

Dit bericht is 2788 keer gelezen.