6 oktober 2017 – Het Trimbos-instituut zet de belangrijkste inzichten op een rij rondom effectief alcoholbeleid. Aanleiding is de discussie over de blurring-pilot van de VNG. Overtuigend en uitgebreid wetenschappelijk onderzoek, dat er op wijst dat blurring ten koste gaat van de volksgezondheid, mag niet genegeerd worden, vinden de auteurs.

Afgelopen weken nam de discussie toe over de blurring-pilot van de VNG, waarbij in 34 gemeenten is geëxperimenteerd met het toestaan van alcoholverkoop op plaatsen waar de Drank- en Horecawet dat momenteel verbiedt. Aanleiding was de presentatie van het eindrapport “Pilot mengvormen Drank- en Horecawet”. De resultaten in dit rapport zijn gebaseerd op de ervaringen van de deelnemende gemeenten en 243 ondernemers die blurring pilots hebben uitgevoerd en de eindmeting hebben ingevuld. Met deze resultaten in de hand pleit de VNG bij de landelijke politiek voor versoepeling van de Drank- en Horecawet, om zo de verkoop en schenken van alcohol op meer plaatsen toe te staan. Het Trimbos-instituut waarschuwt voor de gevolgen hiervan.

Normaal mengt het Trimbos-instituut zich niet in dergelijke politieke discussies. In dit geval voelen we ons genoodzaakt om daar toch een bijdrage aan te leveren. We maken ons zorgen dat overtuigend en uitgebreid wetenschappelijk onderzoek, dat er op wijst dat blurring ten koste gaat van de volksgezondheid, wordt genegeerd. Hieronder zetten we de belangrijkste inzichten op een rij.

Alcohol is een schadelijk product

Alcohol is geen gewoon consumentenproduct, maar een product dat de kans op verschillende soorten kanker en andere ziektebeelden vergroot. Laten we ons beperken tot cijfers van de WHO: 6% van de sterfte in de wereld hangt samen met alcoholconsumptie en er is een relatie met meer dan 200 verschillende ziektebeelden. Het RIVM becijferde vorig jaar de kosten van gezondheidsschade, geweld en ongevallen door alcoholmisbruik voor de Nederlandse samenleving. Die bedragen jaarlijks 2,3 a 2,9 miljard euro. Steeds meer onderzoeken laten zien dat voor alcoholconsumptie geen veilige ondergrens bestaat. Op basis daarvan adviseert de Gezondheidsraad sinds 2016 om helemaal niet, of in elk geval niet meer dan één glas per dag te drinken. Hoewel steeds minder Nederlanders alcohol drinken, is 1 op de 10 Nederlander een overmatig drinker en is alcoholverslaving nog steeds de grootste verslaving in Nederland. Het aantal cliënten dat primair voor alcohol hulp zoekt in de verslavingszorg (30.000 per jaar) is voor alcohol bijna even hoog als het aantal voor cannabis, cocaïne, opiaten, ecstasy, amfetamine, GHB en andere drugs bij elkaar.

Meer verkooppunten, meer alcoholconsumptie

Gezien de toegenomen kennis over de gezondheidsrisico’s is er geen reden voor versoepeling van de wetgeving. Desondanks pleit de VNG er op basis van dit rapport voor om de Drank- en Horecawet te wijzigen, waardoor alcohol op meer plaatsen verkocht of geschonken kan worden. Tal van wetenschappelijke studies laten zien dat een uitbreiding van het aantal verkooppunten van alcohol, leidt tot meer alcoholconsumptie en daardoor tot meer risico’s voor de volksgezondheid. Al deze studies benadrukken juist het belang van het beperken van de beschikbaarheid van alcohol.

Gevolgen voor kwetsbare groepen

Het toestaan van blurring heeft extra gevolgen voor kwetsbare groepen in onze samenleving, zoals jongeren en verslaafden. De afgelopen jaren hebben diverse gezondheidsorganisaties zich ingezet om alcohol minder normaal te maken. Zo is de campagne NIX18 in 2014 gestart om te voorkomen dat jongeren voor hun achttiende beginnen met drinken. Blurring draagt er juist aan bij dat alcohol op steeds meer plekken wordt geconsumeerd of verkocht, die nu nog alcoholvrij zijn. Jongeren zullen in meer dagelijkse situaties, zoals bij de kapper of in de kledingwinkel, geconfronteerd worden met alcohol. Doordat alcohol in meer situaties beschikbaar en ‘normaal’ wordt, kan dit een impact hebben op de verwachtingen en normen die kinderen ontwikkelen over alcohol, waarvan bekend is dat ze samenhangen met beginnend drankgebruik.

Voor (ex-)verslaafden levert de confrontatie met alcohol op steeds meer locaties een ander probleem op. Ex-verslaafden blijven een gevoeligheid houden voor het middel waaraan ze verslaafd zijn geweest, zogenoemde cue-reactivitity. Confrontatie met het middel kan een sterke lichamelijke reactie oproepen die tot hunkering naar het middel kan leiden. Door meer alcoholaanbod en alcoholcues in minder herkenbare drinksituaties kunnen ex-verslaafden en probleemdrinkers hier vaker mee te maken krijgen, en wordt het risico op terugval groter.

Een stap achteruit

Het Trimbos-instituut zet zich in om wetenschappelijke inzichten te gebruiken voor een effectief alcoholbeleid. De aanpak van alcoholmisbruik van de afgelopen jaren was gebaseerd op een stevig wetenschappelijk fundament. Met succes is gewerkt aan het terugdringen van de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik. Jongeren beginnen later met drinken én er wordt in het algemeen minder alcohol gedronken. Centraal in de aanpak stond het beperken van de beschikbaarheid van alcohol, bijvoorbeeld door verhoging van de leeftijdsgrens voor alcohol. Ook het de-normaliseren van alcohol in de thuissituatie voor jongeren was een belangrijke pijler.

Het rapport – op basis van pilots in een beperkt aantal gemeenten en met een beperkte onderzoeksvraag en onderzoeksduur – biedt geen overtuigende argumenten voor een aanpak waarin de beschikbaarheid en normalisering van alcohol wordt verruimd. Hoewel blurring als stap vooruit gepresenteerd wordt door de VNG, zien wij het als een stap achteruit voor de volksgezondheid.

Jeroen de Greeff MSc, Adviseur lokaal middelenbeleid, Trimbos-instituut
Drs. Ninette van Hasselt, Programmahoofd Jongeren en Riskant Gedrag, Trimbos-instituut
Prof. dr. Rutger Engels, Voorzitter Raad van Bestuur, Trimbos-instituut
Prof. dr. Reinout Wiers, Faculteitshoogleraar FMG, Universiteit van Amsterdam & Fellow Alcohol, Trimbos-instituut

Bron: trimbos.nl

Dit bericht is 3422 keer gelezen.