25 september 2025 – Communicatiewetenschapper Mark Boukes over negatief nieuws en de invloed daarvan op ons humeur.  Negatief nieuws lijkt overal: oorlogen, klimaatproblemen, politieke ruzies. Geen wonder dat mensen zeggen dat ze ‘nieuwsmoe’ zijn. Maar is het nieuws tegenwoordig echt negatiever dan vroeger? En hoe blijf je goed geïnformeerd zonder dat je er ongelukkig van wordt? De UVA sprak met onderzoeker Mark Boukes over hoe je staande blijft in een wereld vol pushberichten en rampennieuws.

Volgens Boukes is het nieuws niet per se negatiever geworden dan vroeger. ‘Nieuws gaat over wat afwijkt van de norm,’ legt hij uit. ‘In een samenleving waar de meeste dingen goed gaan, zijn dat dus vaak negatieve gebeurtenissen. Journalisten voelen zich bovendien verantwoordelijk om fouten en problemen aan te kaarten, omdat zij eigenlijk functioneren als een soort waakhond voor de democratie.’

Sommige onderwerpen die nu in het nieuws zijn, zijn zwaarder en dichterbij dan we vanuit de afgelopen jaren gewend zijn.

Maar we hebben wél meer toegang tot negatief nieuws dan ooit. ‘Er zijn nu veel meer bronnen, apps en pushmeldingen. En sommige onderwerpen die nu in het nieuws zijn, zoals de oorlogen in Oekraïne en Gaza of klimaatverandering, zijn zwaarder en dichterbij dan we vanuit de afgelopen jaren gewend zijn.’

Wat doet al dat nieuws met je?
Boukes onderzocht het effect van nieuwsconsumptie op het welzijn van mensen. Daaruit bleek dat mensen die veel serieus nieuws volgen, zich op de lange termijn minder gelukkig voelen. ‘Zeker als je het nieuws vaak checkt en niet meer kunt stoppen, kan het je mentale gezondheid beïnvloeden,’ zegt hij. ‘Dat is eigenlijk net als bij het gebruik van social media.’ In later onderzoek vonden Boukes en zijn collega’s bovendien dat hoe vaker mensen gebruik maakten van online media, hoe groter hun angst voor COVID19 was. En ook die angst had een negatieve invloed op hun mentaal welzijn.

Serieus nieuws, verpakt als grap
Een andere manier waarop mensen nieuws tot zich nemen, is via satirische televisie. Programma’s als Even tot hier of Zondag met Lubach waren de afgelopen jaren razend populair. ‘Satire kan heel goed werken om complexe onderwerpen uit te leggen,’ vertelt Boukes. ‘Vooral als de makers de tijd nemen om een onderwerp van begin tot eind toe te lichten, met humor én feiten. Het team van Lubach kan dat erg goed.’

Satire is niet altijd een ingang tot het nieuws, soms is het juist een aanvulling.
Maar er zit ook een keerzijde aan. ‘Bij sommige grappen moet je het nieuws al gevolgd hebben, anders snap je het niet. Dat is bij Even tot hier vaak het geval. Satire is dus niet altijd een ingang tot het nieuws, soms is het juist een aanvulling.’

Hoe corona zorgde voor een nieuwe onderzoeksfocus
Boukes heeft niet altijd onderzoek gedaan naar nieuws. In corona-tijd besloot hij het roer om te gooien:

‘Een aantal jaar geleden deed ik veel onderzoek naar humor, ook politieke humor. Tijdens corona onderzocht ik bijvoorbeeld memes die rondgingen op het internet. Op een dag zag ik op Nieuwsuur mensen die het vertrouwen in de regering én in de nieuwsmedia kwijt waren, en in complottheorieën geloofden. Dat raakte me. Ik hoorde dat wantrouwen ook steeds vaker in mijn omgeving. Mensen kregen soms een nare smaak van het nieuws. Dat vind ik zorgelijk, want een democratie heeft gedeelde feiten nodig. Anders kun je geen goed gesprek voeren of samen oplossingen vinden voor maatschappelijke problemen.’

‘Ik besefte: als mensen het nieuws niet meer vertrouwen, het niet meer kijken of ervoor betalen, hebben we een groot probleem. Dat was voor mij echt een wake-up call en meteen ook een kantelpunt. Ik richt me in mijn onderzoek nu meer op hoe we de journalistiek weerbaar kunnen houden. Ik onderzoek wat mensen nog wél motiveert om voor nieuws te betalen en welke manieren journalisten kunnen gebruiken om vertrouwen terug te winnen. Want als mensen afhaken, heeft journalistiek ook geen effect meer.’

Tips om gezond met nieuws om te gaan
Hoe blijf je dan op de hoogte zónder somber te worden? Boukes heeft een paar praktische adviezen:

• Kies vaste momenten om nieuws te volgen. ‘Bijvoorbeeld het NOS Journaal om zes of acht uur. Dan weet je in twintig minuten wat er speelt.’
• Gebruik pushmeldingen. ‘Zet ze aan zonder geluid. Dan word je er niet door gestoord, zie je alleen de belangrijkste berichten én hoef je niet de hele dag te scrollen.
• Wees kritisch op je bronnen. ‘Volg het nieuws bij betrouwbare bronnen zoals de NOS of een krant. Als je ook influencers of wat meer sensationele kanalen volgt, zorg dan dat je hun informatie aanvult met berichten van journalisten die getraind zijn om feiten te checken en meerdere kanten te belichten.’

Maar eigenlijk is het belangrijkste algemene advies: Las ook pauzes in. ‘Zeker jongeren krijgen via social media al veel informatie binnen. Soms is het goed om even je telefoon weg te leggen en iets anders te doen, zoals een serie kijken of een stuk wandelen.’

Onderzoek laat zien dat het mijden van nieuws iemands stemming positief kan beïnvloeden

Is het erg als je even afhaakt?
Sommige mensen kiezen ervoor om helemaal geen nieuws meer te volgen, vertelt Boukes. ‘Zij zeggen: “Ik word er ongelukkig van, dus ik kijk het niet meer”.’ Onderzoek laat zien dat dit hun stemming inderdaad positief kan beïnvloeden, vertelt Boukes. Toch is het lastig om je volledig af te sluiten van wat er gebeurt in het nieuws: ‘Ze krijgen via gesprekken of sociale media vaak toch wel mee wat er speelt, dus ze zijn niet compleet afgesloten van de wereld.’

Bron:  uva.nl

Dit bericht is 199 keer gelezen.