17 november 2025 – Mensen kunnen angst ‘oppikken’ van robots, zo blijkt uit nieuw onderzoek. De bevindingen werpen nieuw licht op hoe emoties zich via aanraking kunnen verspreiden. Dit is relevant voor menselijke relaties, geestelijke gezondheid en toekomstige technologieën zoals virtual reality en wearable apparaten. Het onderzoek, uitgevoerd door een team van psychologen van de UvA en de University of British Columbia (Canada), is op 6 november 2025 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Emotion.

Als mensen bang zijn, grijpen ze vaak de hand van een naaste, knuffelen ze hun huisdier of klampen ze zich vast aan iemand in de buurt. Aanraking is meestal troostend, maar niet altijd. ‘Als de persoon die je vasthoudt bang is, kan het lichaam van diegene signalen afgeven die jouw eigen angst versterken’, vertelt hoofdonderzoeker dr. Zachary Witkower van de UvA. ‘Ons onderzoek laat zien dat een van die signalen de ademhaling is.’

Ademhaling hangt nauw samen met emotie: rustige ademhaling duidt op ontspanning, terwijl snelle ademhaling kan wijzen op angst of paniek. De onderzoekers wilden weten of mensen deze veranderingen in ademhaling via lichamelijk contact kunnen waarnemen, en of dat hun eigen lichamelijke reactie op angst beïnvloedt.

‘Ademende’ knuffelrobot
Het team ontwierp een knuffelrobot, met een verborgen, gemotoriseerde ribbenkast die menselijke ademhaling kan nabootsen. Vervolgens knuffelden meer dan 100 proefpersonen (studentvrijwilligers) de robot, terwijl ze een fragment uit een enge film bekeken. De proefpersonen werden opgedeeld in drie groepen; afhankelijk van de groep ‘ademde’ de robot niet, ademde hij rustig en gelijkmatig, of ademde hij snel alsof hij hyperventileerde. Ondertussen volgden de onderzoekers de hartslag van de proefpersonen om hun fysiologische opwinding te meten.

Angst is besmettelijk, zelf van een machine
De resultaten waren opvallend. Deelnemers die de snel ‘ademende’ robot vasthielden, lieten een sterkere stijging in hartslag (een teken van verhoogde angst) zien in vergelijking met degenen die de rustig of niet-ademende robots vasthielden. Opmerkelijk was ook dat de deelnemers de snel ademende robot ook beoordeelden als ‘bang’, wat erop wijst dat zij de lichaamssignalen van de robot op dezelfde manier interpreteerden als die van een mens of dier.

‘Dit is het eerste bewijs dat angstachtige ademhalingspatronen nauwkeurig kunnen worden waargenomen via aanraking en dat deze patronen de fysiologische staat van iemand kunnen beïnvloeden’, aldus Witkower. ‘Het laat zien hoe krachtig ademhalingssignalen zijn in het overbrengen van emotionele reacties.’

Toepassingen in technologie en behandelpraktijk
Het onderzoek heeft brede implicaties. Voor de interactie tussen mens en robot wijst het erop dat machines die ademhaling nabootsen, mogelijk gebruikt kunnen worden om emoties van gebruikers te beïnvloeden – vergelijkbaar met hoe gamecontrollers trillingen inzetten om de spanning te vergroten. In de behandelpraktijk zouden kalmerende robots of wearible apparaten mensen kunnen helpen stress of angst te reguleren door hun fysiologische reacties te sturen.

De bevindingen laten echter ook een keerzijde zien: je vastklampen aan iemand (of iets) die in paniek is, kan je zelf ook in paniek brengen. Witkower: ‘Mensen klampen zich vaak vast aan anderen wanneer ze bang zijn, maar als die ander ook bang is en hyperventileert, kan de aanraking averechts werken doordat je eigen fysiologische reactie versterkt wordt.’

Vervolgonderzoek
De onderzoekers wijzen erop dat ze hun studie uitvoerden met universiteitsstudenten in een gecontroleerde laboratoriumomgeving. In vervolgonderzoek zal worden nagegaan of vergelijkbare effecten ook optreden bij kinderen, oudere volwassenen of mensen met een angststoornis. Het team hoopt daarbij ook ademhaling direct te kunnen gaan meten, naast hartslag, om de onderliggende biologische mechanismen beter te begrijpen.

Al met al benadrukken de bevindingen hoe subtiele lichamelijke signalen, zoals ademhaling, emoties kunnen overdragen zonder woorden.

‘We denken vaak dat emoties zich verspreiden via gezichtsuitdrukkingen of de toon van iemands stem. Maar ons onderzoek laat zien dat iets zo basaal als het ritme van iemands ademhaling invloed kan hebben op hoe ons eigen lichaam op angst reageert, zelfs wanneer dat wordt nagebootst door een robot.’– UvA-psycholoog Zachary Witkower

Publicatiegegevens
Zachary Witkower, Laura Cang, Paul Bucci, Karon MacLean en Jessica Tracy: ‘Human psychophysiology is influenced by physical touch with a “breathing” robot’, in: Emotion (6 november 2025). Doi: 10.1037/emo0001601

Het volledige artikel kun je hier lezen.

Bron: persbericht

Dit bericht is 3 keer gelezen.