24 november 2025 – Depressie en suïcidaal gedrag komen vaak voor bij ouderen, maar zijn niet altijd goed te herkennen. Veel ouderen die voor het eerst in hun leven depressief worden of een suïcidepoging doen, hebben géén eerdere geschiedenis van psychische klachten. Nieuw promotieonderzoek van Anna Szücs (Vrije Universiteit Amsterdam) laat zien dat persoonlijkheidskenmerken een belangrijke sleutel kunnen zijn om deze risico’s beter te begrijpen én te voorkomen, zo meldt het Nederlands Kenniscentrum Angst, Dwang en Depressie. 

Verschillende persoonlijkheidsprofielen, verschillende risico’s
Het onderzoek, bestaande uit twaalf studies, laat zien dat er meerdere wegen zijn waarlangs depressie of suïcidaal gedrag op latere leeftijd kan ontstaan.

Szücs vond aanwijzingen voor duidelijke verschillen in kwetsbaarheidsprofielen:

• Een deel van de ouderen die voor het eerst suïcidaal worden, heeft een “overgecontroleerd” persoonlijkheidstype: perfectionistisch, plichtsgetrouw, en sterk gericht op controle.
  Voor deze groep kunnen verlieservaringen – zoals verlies van status, zelfstandigheid of gezondheid – bijzonder zwaar wegen.
• Een andere groep heeft een meer “ondergecontroleerd” profiel, met trekken van bijvoorbeeld neuroticisme, borderline- of narcistische persoonlijkheid.
  Deze mensen vertonen vaak al van jongs af aan een verhoogd risico, dat zich kan voortzetten op latere leeftijd.

Volgens Szücs vraagt dat om verschillende preventieve en therapeutische benaderingen, afgestemd op de onderliggende persoonlijkheid en levensloop.

Meer dan alleen psychische voorgeschiedenis
Een belangrijk inzicht uit het proefschrift is dat bekende risicofactoren bij jongere volwassenen, zoals eerdere depressies of eerdere suïcidepogingen, minder vaak aanwezig zijn bij ouderen. Bij deze groep kunnen andere factoren, zoals cognitieve achteruitgang, lichamelijke ziekten of sociale veranderingen, juist een grotere rol spelen.

Daarom is het volgens de onderzoeker belangrijk dat hulpverleners bij ouderen niet alleen letten op stemmingsklachten, maar ook op persoonlijkheidsstijl, coping en verlieservaringen.

Implicaties voor preventie en behandeling
De bevindingen wijzen erop dat één aanpak niet voor iedereen werkt. Bij ouderen met een overgecontroleerd profiel kan het bijvoorbeeld helpen om te werken aan acceptatie van verandering en verlies, terwijl bij mensen met een ondergecontroleerd profiel emotieregulatie en impulscontrole meer aandacht vragen. Door beter te begrijpen welke persoonlijkheidskenmerken samenhangen met kwetsbaarheid of juist veerkracht, kunnen zorgverleners vroeger signaleren wie risico loopt – en de ondersteuning gerichter afstemmen.

Over het proefschrift
Titel: Personality determinants of depression, suicide risk, and help-seeking in old age: Towards understanding the individual differences that underly clinical heterogeneity
Promovendus: Anna Szücs, Vrije Universiteit Amsterdam
Faculteit: Behavioural and Movement Sciences – Prevention and Rehabilitation, VU Amsterdam

Bron:  nedkad.nl

Dit bericht is 1 keer gelezen.