5 september 2016 – Tien manieren waardoor het gebruik van de isoleercel, het separeren van een patiënt overbodig wordt, onderschreven door de Inspectie voor de Gezondheidszorg, aldus het NRC.
1 Thuisbehandeling
„De beste manier om niet te separeren, is mensen helemaal niet op te nemen”, zegt Ingrid Meijerman, leider van het Intensive Home Treatment-team van zorginstelling Dimence. Dit samenwerkingsverband van artsen, verpleegkundigen, psychiaters en psychologen is 24/7 bereikbaar voor thuiswonende patiënten en hun familie. Meer dan twintig grote ggz-instellingen werken met deze methode.
2 De eerste vijf minuten
Ging een agressieve patiënt vroeger direct naar de isoleercel, nu passen steeds meer instellingen de zogenoemde ‘eerste-vijf-minutenmethode’ toe. Nellieke de Koning, directeur intensieve behandeling van GGZ Noord-Holland-Noord: „Stel, er komt een man op een brancard binnen. Hij ligt daar gefixeerd, angstig en scheldend. Onze personeelsleden stellen zich voor. Ze vragen hoe ze het aangenamer voor hem kunnen maken. Als er contact gemaakt kan worden, maken ze hem los.”
3 Familie betrekken
GGZ Delfland heeft een kamer waar familieleden van patiënten die van ver komen, kunnen overnachten. ‘Rooming-in’ was vroeger ondenkbaar, zegt manager bedrijfsvoering Ferrald Dunnink. „Familie werd vaak als een probleem ervaren.” Ook bij de elf zorginstellingen van GGNet kan familie van patiënten blijven slapen, op opklapbedden. Mee-eten kan ook. Senior verpleegkundige Wendy Huibers: „De aanwezigheid van familie voelt vertrouwd, zeker als het om ouders van kinderen gaat of om een partner. Ook voor hén kan het heel prettig zijn. Je laat een geliefde niet graag alleen in een crisis.”
4 Vroegsignalering
Hoe eerder je problematisch gedrag herkent, hoe groter de kans dat separatie uitblijft. Slecht slapen, achterdocht of het constant denken aan drugs kunnen een voorbode zijn van agressief gedrag – vaak reden om iemand te separeren. Bij 168 patiënten van het forensisch psychiatrisch centrum Mesdag in Groningen werd ‘vroegsignalering’ toegepast, als onderdeel van het promotieonderzoek van verplegingswetenschapper Frans Fluttert. In dertig maanden halveerde het aantal separaties. Onder meer bij GGZ Centraal (achttien locaties door heel Nederland) wordt de methode van Fluttert gebruikt.
5 Crisiskaart
Wat kan iemand doen om een dreigende crisis af te wenden? De een heeft het meeste baat bij een warme douche, de ander stemt af op een natuurfilm. Bij sommige ggz-instellingen noteert de behandelaar in overleg met de patiënt wat een crisis teweeg kan brengen en wat zij in zo’n geval het beste kunnen doen. Voor patiënten is die crisiskaart een geheugensteuntje, voor naasten, omstanders en hulpverleners een wegwijzer. Bij GGZ inGeest, een zorginstelling in Noord-Holland, vergelijken ze de crisiskaart met een codicil. „Op de kaart staat ook beknopt beschreven hoe men een dreigende crisis bij de betreffende patiënt herkent, wie moet worden gewaarschuwd en wie dat doet.”
6 Ervaringsdeskundigen
Bij GGZ Friesland werkt sinds kort iemand op de afdeling die zelf opgenomen is geweest. „De man weet hoe stigmatiserend het is om te worden opgenomen”, vertelt Jos Keizer, psychiater en directeur behandelzaken. „Hij begrijpt patiënten die zeggen: daar gáát mijn toekomst.” Iedereen die is opgenomen kan een beroep op hem doen, zegt Keizer. „Ook mensen die al eens gesepareerd zijn of die daar bang voor zijn.”
7 Medicatie
De psychiatrische afdeling (PAAZ) van het Bravis ziekenhuis in Bergen op Zoom heeft regelmatig te maken met „acute situaties” en „ernstig agressieve delieren”. „We zitten hier in het zuiden in het ghb-mekka”, zegt verpleegkundige Marc van der Gracht. Het medicatiebeleid is hierop afgestemd. De hele dag zijn er „contactmomenten” met patiënten. Als verpleegkundigen vermoeden dat gedragsverandering tot escalatie, agressie of suïcidaliteit kan leiden, nemen zij contact op met de psychiater. Die besluit of de medicatie wordt bijgesteld. Dat kan binnen tien minuten geregeld zijn.
Het komt voor dat patiënten zich verzetten tegen het toedienen van rustgevende medicatie. Volgens nog niet gepubliceerde cijfers van GGZ Nederland uit 2014 gaven klinieken 2.384 keer ‘dwangmedicatie met fysiek verzet’. In 2010 gebeurde dat nog twee keer zo vaak.
8 Zorgbeveiligers
Verschillende grote ggz-instellingen huren professionele beveiligers in om agressie in te dammen. Onder meer GGZ Noord-Holland-Noord, Dimence en GGZ Delfland kunnen beveiligers oproepen als ze een agressieve patiënt binnenkrijgen. De beveiligers mogen geen zorgtaken uitvoeren, zoals medicatie toedienen, maar wel patiënten vastpakken.
9 Vasthouden
Beveiligers en verplegers maken soms gebruik van holding, een techniek waarbij een patiënt stevig wordt vastgehouden totdat hij tot rust komt. De Inspectie voor de Gezondheidszorg ziet deze methode als toelaatbaar en humaan, mits zorgvuldig toegepast en alleen als het echt niet anders kan. Fixeren als manier om agressie te voorkomen kan te ver gaan. In 2011 ontstond ophef toen beelden naar buiten kwamen van de gehandicapte Brandon, die werd vastgebonden aan een lijn in een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Uit de rondgang van NRC blijkt dat omstreden methoden als de ‘Zweedse band’ waarmee mensen worden vastgebonden, nauwelijks meer worden gebruikt. Fixeren (inclusief holding) gebeurde in 2014 ruim vierduizend keer, iets minder vaak dan in 2010.
10 Rustkamers
Het laatste ‘station’ vóór de isoleercel zijn de zogeheten comfort rooms. Veel zorginstellingen beschikken hierover: een ontspanningsruimte voor patiënten die angstig, geagiteerd of onrustig zijn. Het gaat om mensen die geen gevaar voor zichzelf of anderen vormen, maar voor wie de drukte op een afdeling ervoor kan zorgen dat ze ontsporen.
Comfort rooms zijn er in alle soorten en maten; ze hebben gemeen dat ze prikkelarm zijn en niet worden afgesloten. In de pastelkleurige comfortroom van GGZ Delfland in Delft staan een tv, bed en bank. De verpleegpost, met cameratoezicht, zit op gehoorafstand. Indien gewenst kan familie in dezelfde ruimte overnachten op de slaapbank.
Voor patiënten die de comfortroom niet aankunnen, maar voor wie opsluiting niet nodig is, is er nog een variant: de intensive care unit. Meestal gaat het om een ruimte met meubilair van zacht materiaal, een badkamer en permanent contact met verpleegkundigen. Soms is er een deur naar buiten, waar patiënten een paar meter hun benen kunnen strekken voordat een hoge muur hun de doorgang belet. Als het moet kan de deur op slot, maar bij voorkeur staat die open.
Bron: nrc.nl
Dit bericht is 20698 keer gelezen.