31 oktober 2025 – Ons brein stuurt ons lichaam aan, en het lichaam informeert ons brein hoe we bewegen en handelen en hoe we ons voelen in de fysieke omgeving. De neuropsychiater en kinderneuroloog Charles Njiokiktjien brengt in zijn nieuwe boek Wij zijn ons lichaam de relatie tussen omgeving, hersenen, gedrag en leren in de ontwikkeling dichter bij hen die te maken hebben met diagnostiek en behandeling. Op 22 november geeft de auteur een masterclass Gedragsneurologie te Maastricht.
Schrijven over het lichaam lijkt voor een clinicus makkelijk omdat hij of zij er meestal zijn of haar beroep van heeft gemaakt om lichamen te onderzoeken, een diagnose te stellen en een behandeling voor te schrijven. Dat mag zo zijn in de zogenoemde somatische geneeskunde, in de kinderneuropsychologie en de kinder- en jeugdpsychiatrie is dat allerminst het geval.
Charles Njiokiktjien is al vroeg begonnen met schrijven over de neurologie van leer- en gedragsstoornissen. Wanneer je het schrijven eenmaal te pakken hebt en met plezier doet, zegt hij, ga je er je hele leven mee door. En dat gebeurde ook. In 2004 publiceerde hij Gedragsneurologie van het kind: Handboek voor neurologie, neuropsychologie en psychiatrie. Dat handboek is in 2020 en nu, in 2025, herbewerkt.
De maatschappelijke ontwikkelingen rond de eeuwwisseling en de veranderingen in de beroepsbeoefening in de kinderneurologie en de ggz lieten hem niet los. Daarbij trokken drie terreinen zijn aandacht:
- De neuropsychoanalyse met een herwaardering van Freuds mentaal apparaat – de geest of de bezieling van het lichaam.
- De rol van het lichaam, voor de persoon zelf, diens lichaam in relatie tot de ander en stoornissen waarbij het lichaam betrokken is, zoals het gevoel ‘niet lekker in je vel te zitten’? of erger, een sterk negatief idee hebben van je lichaam, de gevoelswaarde.
- Het dualisme tussen lichaam en geest, tussen lichaam en brein en tussen gedrag en brein. Dit dualisme, dat in de beroepsbeoefening en door instellingen zoals de verzekeringen gehandhaafd wordt, leidt tot versnippering in de beroepsbeoefening en tijdverspilling. Een en ander gaf de impuls voor het schrijven van een nieuw boek: Wij zijn ons lichaam (2025). Dit boek is een uitbreiding van Gedragsneurologie van het kind . Beide boeken zijn inhoudelijk met elkaar verweven.
Voor wie zijn deze boeken bedoeld? Welke onderwerpen hebben de focus van de auteur?
Deze boeken zijn voor beroepsbeoefenaren die werken met kinderen met ontwikkelings-stoornissen, medisch specialisten, (neuro)psychologen en paramedisch behandelaars.
De auteur benadrukt stoornissen in taal en handelingen, sociaal gedrag, aandacht en leren. De gedragsneurologie kijkt naar de mechanismen achter de hersen-gedrag-omge-vingsrelatie in een praktische klinische context.
De neuropsychoanalyse voegt de bezieling daarvan toe. De auteur brengt zo de relatie tussen omgeving, hersenen, gedrag en leren in de ontwikkeling dichter bij hen die te maken hebben met diagnostiek en behandeling.
Het nieuwe boek Wij zijn ons lichaam laat zien dat het lichaam direct en indirect op abstracte wijze gerepresenteerd wordt in het brein. Dit heeft gevolgen voor het lichaamsbewustzijn van de baby en het kind en voor diens ervaring en bewustzijn met het lichaam van de ander. Dit heeft ook gevolgen voor alle vormen van identiteit, voor het lichaam in beweging en voor wat je in affectieve vorm denkt en voelt over je eigen lichaam.
Het boek eindigt met het lichaam in kunst en cultuur.
- De bezieling van onze brein-lichaameenheid is persoonlijk en motiveert in de basis ons hele leven. Die bezieling is aanwezig in alle culturele uitingen, in techniek, sport, zorg, enz.
- Wij zijn ons lichaam bespreekt ons bestaan als groepswezens wier lichaam ontstaat door en in een ander. Die ander staat als eerste model voor andermans lichamelijk gedrag, instrumenteel en affectief. Dat is deels de basis voor een individueel en levenslang hechtingsmodel.
- Het belichaamde Ik groeit uit naar een relationeel en narratief Ego, dat zich in zijn leefomgeving affectvol handhaaft met taal en handelingen.
- Ons brein stuurt ons lichaam aan, en het lichaam informeert ons brein hoe we bewegen en handelen en hoe we ons voelen in de fysieke omgeving en met de ander.
- De blik van de ander evalueert ons lichaam, vaak denkbeeldig; onze perceptie daarvan kan leiden naar de waardering van ons eigen lichaam en laat ons zo ook onze identiteit beleven, voelen en invullen.
Wat is het klinisch belang?
Eerst verkennen we waar taal en motoriek vandaan komen en wat hun onderlinge verband is. Dan gaan we in op stoornissen in de taal en de motoriek met praktische en relevante informatie over de ontwikkelingsstoornissen in deze functiedomeinen, alsmede hun comorbiditeit respectievelijk de differentiële diagnose van aandachtsstoornissen en autisme. Dit gaat gepaard met achtergrondinformatie over basale neurowetenschappelij-ke feiten.
Het boek leert de clinicus meerdimensionaal na te denken over de problemen van de patiënt/cliënt; zo spiegelen de gedachtegang en de gevoelens van de clinicus die van de persoon die hij of zij onder diens vertrouwde en veilige hoede heeft. Dat is een basis voor een gezonde overdracht en tegenoverdracht. A I hoort daar helemaal niet bij!
Charles Njiokiktjien is na zijn opleiding aan de UvA gespecialiseerd tot neuroloog-psychiater en in 1972 gepromoveerd op de evenwichtsfysiologie bij dr. Jean Bernard Baron† (CNRS) te Parijs. Hij werkte in de ontwikkelingsneurologie bij prof. Heinz Prechtl† en prof. Bert Touwen te Groningen, in de neuropsychiatrie van het kind bij prof. Frits Grewel† te Amsterdam en in de kinderneurologie bij prof. Jakobus Willemse† te Utrecht.
De auteur heeft zich in de kinderafasiologie verdiept bij prof. Isabelle Rapin† te New York. Vanaf 1989 heeft hij samengewerkt met prof. Deborah Farber† en medewerkers van het Instituut voor Ontwikkelingsfysiologie te Moskou. Met hen heeft hij gepubliceerd, evenals met de neuropediater prof. Claudine Amiel-Tison† te Parijs.
De auteur werkte 40 jaar als kinderneuroloog in Amsterdam en heeft workshops en lezingen gegeven in vrijwel alle landen van Europa, Rusland, Turkije, Japan, Indonesië, de VS en Canada. De auteur was co-editor van twee publicaties Nascholing Kinderneurologie in Italië (Fondazione Mariani). Hij was consulent bij het Pedologisch Instituut te Amsterdam en Triversum te Alkmaar en lid van het behandelteam van de Stichting Dysphatische Ontwikkeling te Amsterdam.
Publicaties: zie www.suyi.nl
Suyi Publicaties komt op het Najaarssymposium Kinderneurologie op 21 november 2025 te Maastricht.
Masterclass Gedragsneurologie door dr. Charles Njiokiktjien
De auteur geeft een Masterclass op 22 november 2025 te Maastricht. Aanmelden kan via deze link suyi.nl (cursussen).
Bron: persbericht
Dit bericht is 7 keer gelezen.
