25 november 2025 – Op 18 november kwamen 250 professionals bij elkaar om samen stappen te zetten naar betere mentale zorg. De reguliere ggz loopt vast, maar het antwoord is er: Ecosystemen voor Mentale Gezondheid. (GEM). Verschillende regio’s boeken hier al successen mee. Het verlicht de druk op de ggz-sector, verlaagt de kosten van psychische zorg en is effectiever. In januari 2026 verschijnt een concreet plan voor deze transformatie.
 
Bezoekers van het congres Naar een ecosysteem voor mentale gezondheid op 18 november hoorden vele voorbeelden en gingen naar huis met het idee: zo willen we het. Hoe gaan we nu verder? De Nieuwe GGZ, de denktank die de transformatie aanjaagt, werkt aan een propositie voor deze transformatie. In de geest van het gedachtegoed, zoeken ze daarvoor nadrukkelijk de samenwerking op. Dit weerspiegelt een van de belangrijkste fundamenten van de beweging: cocreatie. Philippe Delespaul van De Nieuwe GGZ: ‘We maken geen starre blauwdruk van bovenaf en we gaan het bestaande systeem niet ‘repareren’. Het gaat erom dat we een menselijker en duurzamer ecosysteem neerzetten, samen met zorgverleners, burgers, betrokkenen én bestuurders. Daar is lef voor nodig.’

Ecosystemen voor mentale gezondheid
Waarom is die systeemverandering nodig? De geestelijke gezondheidszorg in Nederland staat onder druk. Door lange wachtlijsten, een tekort aan zorgprofessionals en de focus op behandeling binnen instellingen, krijgen veel mensen met psychische problemen niet, of niet op tijd, de juiste ondersteuning. Het antwoord: een sociale benadering die de mens centraal stelt. Praktisch gezien heeft dit de vorm van een ecosysteem voor mentale gezondheid (GEM), op regionaal niveau.

Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de reguliere ggz. Psychiater Jim van Os: ‘In een ecosysteem is een grote rol weggelegd voor laagdrempelige, flexibele en snel beschikbare mentale ondersteuning, zoals digitale platforms, ondersteuning in groepsverband en sociaal-maatschappelijke initiatieven. Mensen met (beginnende) mentale klachten hebben namelijk lang niet altijd de ggz nodig om weer verder te kunnen. Met deze aanpak wordt bovendien de druk op de reguliere ggz verlicht, die daardoor meer ruimte heeft voor complexere zorg.’

Michael Milo van De Nieuwe GGZ: ‘We geven dat vorm door middel van cocreatie. Bottom-up gaan professionals praktisch aan de slag, delen kennis en leren van elkaar. Top-down geven bestuurders ruimte om de nieuwe werkwijze in te voeren. Zo werken de systeemwereld en pioniers samen aan een gemeenschappelijk doel: passende, tijdige en betaalbare mentale zorg voor iedereen.’

Van droom naar realiteit
Verschillende sprekers op het congres van 18 november laten zien hoe dat vorm krijgt. Wat vooral opvalt is hoe belangrijk het is om de mens centraal te stellen. Zoals ervaringsdeskundige Deborah het op het podium verwoordt: ‘Pas na 25 jaar diagnosen, medicijnen en behandelingen vroeg iemand een keer: wie ben jij, wat wil jij? Dat was het begin van mijn herstel.’ Het applaus van de zaal weerspiegelt de hartgrondige instemming van de zorgverleners.

Het huidige zorgstelsel is vooral gedefinieerd rondom klachten en symptomen die ‘gefixt’ moeten worden. GEM pleit voor een aanpak die uitgaat van de persoon en de context: huisvesting, inkomen, sociale situatie. Alleen dan kun je gericht hulpmiddelen aanreiken. Ook bij bestuurders en verzekeraars groeit dit besef. Janine Groeneveld van Menzis: ‘Verzekeraars moeten zorgen dat hier ruimte voor komt en daar willen we graag met behandelaars over meedenken.’

Anne-Mei The werkt met deze sociale benadering binnen de dementiezorg en zij laat zien dat het werkt. Maar ook: ‘Het is taai om dat in het stelsel te krijgen.’ Toch zijn verschillende sprekers het erover eens: gewoon beginnen is op dit moment een goede strategie. Aiko de Raaf, landelijk kwartiermaker IZA van het Ministerie van VWS zegt in de afsluitende paneldiscussie: ‘Dit is onze kans op échte systeemverandering. Die integrale manier van denken is niet iets wat je ‘even’ implementeert; het is een cultuuromslag die bewust ruimte, tijd en toewijding vereist. Daar moeten we nu mee beginnen.’

Instrumentarium in januari 2026
Wat ook duidelijk wordt: regio’s willen aan de slag. Ook systeempartijen zoals de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA), het Zorginstituut Nederland, MIND, Zorgverzekeraars en het Ministerie van VWS zijn enthousiast. Zij vroegen De Nieuwe GGZ om een voorstel te maken dat zorgt voor schaalbaarheid van deze aanpak. Dit transitieplan maakt De Nieuwe GGZ in cocreatie met koploperregio’s, zorgverleners en systeempartijen.

Michael Milo: ‘Het plan bevat bouwstenen waarmee partijen aan de slag kunnen, een aanpak die in staat stelt samen te leren, een methode om te komen tot duurzame oplossingen, een transitie-tijdlijn en een meerjarenplan. Dit plan wordt gepresenteerd in januari 2026 aan de genoemde systeempartijen. Wanneer zij commitment geven, gaan we het instrumentarium in 2026 verder uitwerken, in cocreatie met enkele koploperregio’s. Daarna kunnen meer regio’s ermee aan de slag. Wil je meedoen, als regio of anderszins, kijk op de website van De Nieuwe GGZ, neem contact op. We doen het samen.’

Over De Nieuwe GGZ
De Nieuwe GGZ is een denktank van vier ervaren professionals in de mentale zorg: Jim van Os, Michael Milo, Philippe Delespaul en Gijs Ockeloen. Sinds 2015 zetten zij zich samen in om mentale zorg in Nederland te verbeteren, vanuit hun eigen visie en ervaring. Zij stellen kennis, tools en voorbeelden beschikbaar aan behandelaren, bestuurders, gemeenten, verzekeraars en de overheid.

Bron: persbericht

Dit bericht is 2 keer gelezen.