12 december 2025 – Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam ontwikkelden een zelfhulptraining om beter om te gaan met de vele veranderingen naarmate je ouder wordt en nieuwe doelen te leren stellen. De training benut de hersengebieden die goed intact blijven naarmate je ouder wordt en koppelt nieuw gezond gedrag aan vaste routines. Vooral ouderen die zich somber of eenzaam voelen, blijken er baat bij te hebben.
Over een paar jaar is een zesde van de wereldbevolking ouder dan 60 jaar. Hoe zorgen we ervoor dat deze groeiende groep ouderen lang zelfstandig en gelukkig kan blijven? Volgens ouderenonderzoeker Lotte Brinkhof en collega’s helpt het kunnen omgaan met nieuwe situaties, bijvoorbeeld door lichamelijke achteruitgang of het wegvallen van dierbaren, om prettiger oud te worden.
‘Als je ouder wordt, kunnen de hersengebieden die nodig zijn voor flexibel en doelgericht handelen minder goed gaan werken,’ legt Brinkhof uit. ‘Daardoor leunen ouderen relatief meer op vaste gewoonten en routines en de hersengebieden die deze instant houden. Dit maakt het aanpassen aan nieuwe situaties of doelen lastiger.’
Slim inspelen op wat het brein goed kan
De zelfhulptraining die zij ontwikkelden benut de goed functionerende hersengebieden die gewoontes ondersteunen. ‘Hiermee kun je stapje voor stapje nieuw gezond gedrag inbouwen in bestaande dagelijkse routines, zonder dat het veel wilskracht kost’, legt Brinkhof uit. ‘Het was al bekend dat het ontwikkelen van nieuwe gewoontes helpt om gedrag bij ouderen te veranderen, maar we misten nog een aanpak waarmee ouderen laagdrempelig en zelfstandig aan de slag kunnen, met persoonlijke doelen zoals meer fruit eten, lezen of vaker wandelen.’
Doelen en koppelen
De training bestaat uit: 1) persoonlijke doelen rond gezond gedrag stellen, 2) deze uitvoeren en monitoren, en 3) koppelen aan bestaande routines. Voor dit laatste leerden deelnemers concrete als-dan-plannen te maken, bijvoorbeeld: Als ik mijn ontbijt heb afgeruimd, ga ik een kwartier wandelen. ‘Dit helpt het brein verbanden te leggen tussen bestaande routines en nieuw gewenst gedrag’, legt mede-onderzoeker Sanne de Wit uit. ‘Dat maakt het makkelijker om van persoonlijke doelen ook echt gewoontes te maken.’
Wie leert hoe je strategisch nieuwe gewoonten kunt vormen, zal beter in staat zijn om met veranderingen om te gaan – UvA-ouderenonderzoeker Lotte Brinkhof
Ruim honderd deelnemers testen training
Met ruim honderd deelnemers van 65 jaar en ouder werd de training getest. Eén groep volgde een verkorte versie: zij stelden alleen nieuwe doelen, voerden die uit en hielden dat bij. De andere groep leerde ook nieuw gewenst gedrag te koppelen aan bestaande routines, en hoe deze plannen zorgvuldig te evalueren en aanpassen als gewenst.
Alleen doelen stellen heeft al effect
‘We zagen dat beide groepen hun nieuwe gewoonten vaak uitvoerden en dat hun mentale welzijn en kwaliteit van leven verbeterden’, stelt Brinkhof. Dus alleen al het meedoen aan een training die mensen aanmoedigt om bewust nieuwe activiteiten te ondernemen, kan merkbare voordelen opleveren voor ouderen.
Sombere ouderen profiteerden het meest
De groep die de hele training volgde profiteerde nog meer: nieuw gedrag was regelmatiger (op vaste momenten van de dag) en ouderen rapporteerden een sterkere toename in kwaliteit van leven. Ook ervoeren ze minder onverschilligheid en een grotere mate van grip op hun leven. Opvallend was dat mensen die zich vooraf somberder, lustelozer of eenzamer voelden, het meest profiteerden.
Naar een veerkrachtige oude dag
Volgens de onderzoekers zijn vooral de gewoontegerichte onderdelen van de training veelbelovend om mensen te helpen veerkrachtig oud te worden. ‘Het is een laagdrempelige manier om de mentale veerkracht te versterken, vooral van ouderen met een kwetsbare mentale gezondheid of die moeite hebben goede gewoontes vol te houden’, concludeert De Wit.
‘We hopen mensen hiermee handvatten te geven waarmee ze zelf hun gedrag kunnen sturen,’ stelt Brinkhof tot slot. ‘Wie leert hoe je strategisch nieuwe gewoonten kunt vormen, zal beter in staat zijn om met veranderingen om te gaan.’
Details artikel
Lotte P. Brinkhof, K. Richard Ridderinkhof, Jaap M.J. Murre, Harm J. Krugers& Sanne de Wit, 2025, ‘Boosting Behavioral Adaptability to Enhance Older Adults’ Mental Health/Well-being and Quality of Life Using a Habit-Based Metacognitive Self-Help Intervention’ (2025), BMC Psychology.
Bron: persbericht
Dit bericht is 1 keer gelezen.
