29 april 2016 – Een mindfulnesstraining is een effectieve behandeling om een terugkerende depressie te voorkomen. Dat blijkt uit de grootste meta-analyse tot nu toe naar het effect van Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT). In deze studie zijn geanonimiseerde patiëntgegevens uit negen internationale studies naar MBCT gecombineerd. De belangrijkste bevinding is dat MBCT een goede aanvulling, of alternatief kan bieden voor het lange-termijngebruik van antidepressiva. De onderzoekers publiceerden hier op 27 april over in het tijdschrift JAMA Psychiatry.

Depressie vormt een groot probleem voor de volksgezondheid. Zonder voortgezette behandeling ontwikkelen vier van de vijf patiënten op een zeker moment een nieuwe depressie. De meest gebruikte behandeling om een volgende depressie te voorkomen is onderhoudsmedicatie met antidepressiva. Patiënten blijven deze medicatie vaak jarenlang gebruiken. Een alternatief hiervoor is MBCT. Dit is een groepsbehandeling die tot doel heeft mensen meer bewust te maken van hun ervaringen, en daarmee de kans op meer depressieve periodes te verkleinen.

Beschikbaar bewijs

Een internationaal team van wetenschappers uit het Verenigd Koninkrijk, België, Canada, Nederland en Zwitserland, voerde onder leiding van de Universiteit van Oxford een heranalyse uit van de beschikbare onderzoeksgegevens over de effectiviteit van MBCT. De onderzoekers hebben gebruik gemaakt van data uit studies die MBCT vergeleken met een behandeling door de huisarts, of psychiater, medicatie, psychologische behandeling, of het gebruik van onderhoudsmedicatie (antidepressiva).

Minder kans op terugval

Mensen die MBCT hadden gevolgd, bleken gedurende een vervolgperiode van 60 weken 31% minder kans te hebben om opnieuw in een depressie te raken dan mensen die geen MBCT hadden gevolgd. Leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en de leeftijd waarop mensen voor het eerst depressief werden blijkt geen invloed te hebben op de effectiviteit van MBCT. Dit suggereert dat MBCT een nuttige aanpak is voor een brede doelgroep. Patiënten die bij de start van de training ernstiger symptomen van depressie ervoeren, leken naar verhouding meer baat te hebben bij MBCT vergeleken met andere behandelingen.

Bijwerkingen

Zoals gebruikelijk werd gedurende de trials bijgehouden of er negatieve effecten optraden, zoals ziekenhuisopname of overlijden. De meta-analyse heeft geen negatieve effecten gevonden die geassocieerd werden met MBCT, wanneer deze door goed opgeleide trainers in een klinische context werd aangeboden, zoals in de deelnemende studies is gebeurd. Deze bevinding is van belang, omdat gebruik van antidepressiva wel gepaard kan gaan met negatieve effecten, zoals emotionele vervlakking of vermindering van seksueel functioneren. Bovendien kan het op hogere leeftijd een ongewenste interactie geven met andere geneesmiddelen.

Complexiteit van bevindingen

Vier van de trials uit de studie vergeleken MBCT met antidepressieve medicatie. Data van deze trials liet zien dat mensen die MBCT kregen en in veel gevallen hun medicatie stopten of afbouwden, 23% minder terugval rapporteerden dan mensen die geen MBCT kregen. Dit lijkt erop te wijzen dat MBCT effectiever is in het voorkomen van een terugval dan antidepressieve medicatie.

Een recente studie van het Radboudumc (Huijbers et al., 2016) waarbij alle patiënten MBCT kregen, liet echter zien dat het terugvalpercentage in diegenen die hun medicatie afbouwden groter was dan in diegenen die hun medicatie bleven gebruiken. Dit geeft aan dat artsen ook na het volgen van een MBCT training voorzichtig moeten blijven met afbouwen van medicatie en iedere patiënt als individueel geval moeten beschouwen.

Anne Speckens, hoogleraar psychiatrie van het Centrum voor Mindfulness van het Radboudumc: “Het mooie van deze studie is dat het een nieuwe analyse betreft van gegevens van negen verschillende trials die over de hele wereld gedaan zijn. Daardoor kun je betrouwbaardere conclusies trekken dan op basis van een enkel onderzoek en ook beter kijken naar mogelijke voorspellers van het effect van mindfulness. Ik kom in Nederland nog veel scepsis tegen over de mogelijke waarde van mindfulness voor mensen met psychiatrische stoornissen. Het wordt tijd dat de wetenschappelijke evidentie voor het effect van mindfulness de erkenning krijgt die het verdient en dat meer mensen toegang krijgen tot deze behandeling.”

Bron: radboudumc.nl