24 juli 2018 –Deep Brain Stimulation (DPS) is bij een deel van de patiënten met een therapieresistente depressie effectief en grotendeels veilig. Dit schrijft Isidoor Bergfeld, die deze maand promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam, in zijn proefschrift ‘Exciting circuits’ zo bericht het Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie.
Sinds tien jaar wordt diepe hersenstimulatie (Deep Brain Stimulation, DBS) getest als behandeling voor therapieresistente depressie. De behandeling bestaat uit de elektrische modulatie van hersenactiviteit via geïmplanteerde elektroden in met depressie geassocieerde hersennetwerken, zoals het beloningscircuit. Parameters (zoals voltage) kunnen worden aangepast om een zo groot mogelijk effect met minimale bijwerkingen te bewerkstelligen. In ongecontroleerde studies zijn hoopgevende resultaten gerapporteerd, maar placebo-effecten konden hierin nog niet worden uitgesloten.
DBS effectief bij therapieresistente depressie
De onderzoeksgroep van het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam (AMC) besloot in samenwerking met ETZ, locatie Elisabeth te Tilburg bij patiënten DBS uit te voeren in het voorste been van de capsula interna. Voor dit hersendeel werd gekozen, omdat eerder onderzoek hiernaar veelbelovende resultaten toonde en de onderzoeksgroep reeds 16 patiënten met een dwangstoornis op deze manier had behandeld.
In het AMC en het ETZ werden in totaal 25 patiënten met een therapieresistente depressie behandeld met DBS. Alle patiënten doorliepen een optimalisatiefase van maximaal één jaar, waarin verschillende parameters werden getest om een optimaal effect te bereiken.
Bij tien patiënten (40%) namen de symptomen voor tenminste de helft en van zes anderen (24%) voor tenminste een kwart af na een jaar behandeling. Vervolgens kregen de patiënten eerst een periode actieve DBS, gevolgd door een periode placebo DBS, of vice versa. Hieruit bleek dat de verbetering na DBS geen placebo-effect was.
Veiligheid van DBS
Naast de effectiviteit van DBS, werd ook de veiligheid onderzocht. Veel voorkomende bijwerkingen die gerelateerd waren aan DBS waren rusteloosheid, agitatie, ontremming en in drie gevallen (hypo)manie, die spontaan verdween na enkele dagen of na aanpassing van de parameters. Hiernaast deden vier patiënten een suïcidepoging in het eerste jaar, maar die konden niet worden geassocieerd met de behandeling.
Ook werden de patiënten een jaar na de DBS onderzocht op cognitieve functies, zoals het verbale en visuele geheugen, aandacht, reactiesnelheid, planning, cognitieve flexibiliteit en objectbenoeming. De uitslagen waren vergelijkbaar met een controlegroep, waaruit blijkt dat DBS geen invloed heeft op basale cognitieve functies. Wel konden patiënten een jaar na DBS minder details herinneren van gebeurtenissen uit hun eigen leven dan een gezonde controlegroep. DBS zou dus mogelijk een negatieve invloed op het autobiografisch geheugen kunnen hebben.
Geen placebo-effect
Dit onderzoek toont aan dat het antidepressieve effect van DBS geen placebo-effect is, hetgeen een stimulans is om DBS te gaan onderzoeken in grotere groepen patiënten met een depressieve stoornis. Bij replicatie van deze resultaten zou DBS op termijn aangeboden kunnen worden als behandeloptie voor depressie.
Bergfeld benadrukt in zijn proefschrift dat er nog veel te leren is over DBS. Allereerst moet de plaatsing van de elektroden worden geoptimaliseerd. Recente studies wijzen uit dat specifieke witte stofbundels samenhangen met effectiviteit en betere elektrodeplaatsing zou kunnen leiden tot betere resultaten.
Daarnaast is meer kennis omtrent de optimalisatie van DBS parameters nodig, omdat er vrijwel niets bekend is over de uitwerking van verschillende parameters op verschillende symptoomdimensies. Patiënten moeten daarnaast genoeg tijd krijgen om zich aan te passen aan de veranderde situatie na DBS en mogelijk zou de toevoeging van een psychologische behandeling deze verandering kunnen versnellen en verbeteren.
Tenslotte dient er niet alleen oog te zijn voor symptoomvermindering, maar ook voor functionele verbetering in het dagelijks leven.
Bron: nedkad.nl / proefschrift Dhr. I.O. Bergfeld: Exciting Circuits: Deep Brain Stimulation for Depression.
Dit bericht is 3982 keer gelezen.