27 maart 2019  – Journalisten kunnen een grotere rol spelen in het voorkomen van zelfdoding, stelt Lonneke van Leeuwen. Zij onderzocht hoe media over suïcide berichten, maar ook hoe zij mensen met suïcidale gedachten kunnen stimuleren hulp te zoeken.

Berichtgeving over zelfdoding, bijvoorbeeld als een beroemdheid zichzelf van het leven heeft beroofd, luistert nauw. Het is bekend dat artikelen en tv-items over suïcide kunnen leiden tot kopieergedrag, vertelt Lonneke van Leeuwen, onderzoeker gezondheidscommunicatie en massamedia bij het Trimbos-instituut. ‘Daarom zijn er richtlijnen voor media, die vooral adviezen bevatten over wat journalisten níet moeten doen’, aldus Van Leeuwen. ‘Het is superbelangrijk dat journalisten niets zeggen over de methode, niet de plek noemen waar het is gebeurd en het woord zelfmoord vermijden omdat het criminaliserend klinkt. Ook moeten media suïcide niet romantiseren door bijvoorbeeld te citeren uit een afscheidsbrief.’

Maar u deed de afgelopen twee jaar met subsidie van ZonMw onderzoek naar een ander aspect, waarvan we minder weten?
Van Leeuwen: ‘Ik wilde weten hoe media eraan kunnen bijdragen dat mensen die aan suïcide denken, juist hulp gaan zoeken om die gedachten te verminderen.’

Waaruit bestond uw onderzoek?
‘Het begon met literatuuronderzoek dat suggesties opleverde welke informatie in de media kan bijdragen aan hulpzoekend gedrag. Vervolgens ben ik gaan praten met experts uit de zorg, psychiatrie, ggz en ervaringsdeskundigen. Ik heb aan hen gevraagd welke voorstellen zij hadden en of zij dachten dat de suggesties uit de literatuur effectief zouden zijn. Uiteindelijk ontstonden dertien suggesties waarmee media hulpzoekend gedrag zouden kunnen stimuleren. Zo kunnen ze in hun berichtgeving mensen expliciet adviseren contact op te nemen met de hulplijnen van www.113.nl, naar de huisarts te gaan, of met vrienden te praten. Het is belangrijk te benoemen dat hulp echt helpt. Dat het dapper, goed en normaal is om te doen. Ook het presenteren van positieve rolmodellen die vertellen over hun eigen ervaringen met het vinden van hulp of het praten met vrienden, kan heel goed werken. Uit onderzoek weten we dat positieve rolmodellen eraan kunnen bijdragen dat mensen hulp zoeken als ze suïcidale gedachten hebben. Het helpt als je weet dat succesvolle personen er na een moeilijke periode weer bovenop zijn gekomen.’

Hoe reageren media op zulke adviezen?
‘Voor mijn onderzoek heb ik gesproken met negen journalisten en redacteuren van kranten, nieuwsorganisaties, tv en online-media. Het feit dat zij bereid waren naar het Trimbos-instituut te komen, vond ik positief. Veel mediaprofessionals gaven ook aan dat er extra aandacht is op hun redacties wanneer ze een bericht verspreiden over suïcide. En dat ze er onderling veel over spreken. Iedereen was erg open. Men gaf aan zelf ook nog zoekend te zijn als het gaat om de juiste manier van berichtgeven over suïcide.’

‘Uit onze media-analyse blijkt dat een minderheid van nieuwsberichten positieve rolmodellen beschrijft of hulpbronnen vermeldt. Daar liggen dus kansen voor verbetering’

Waren er ook bedenkingen?
‘Sommige mediaprofessionals twijfelden eraan of hun berichtgeving wel invloed heeft op suïcides of kan bijdragen aan preventie. Ook zitten sommige mediaprofessionals met het dilemma of het wel hun taak is gezondheid te bevorderen. Ze zeggen: we zijn er vooral voor om het nieuws te brengen. Waarom zouden we ons wél inzetten voor suïcidepreventie en niet voor andere gezondheidsproblemen? Waar ligt dan de grens?’

Zijn er voorbeelden van media die deze rol wel op zich nemen?
‘Van de 296 nieuwsberichten over suïcide die we tijdens een media-analyse hebben bestudeerd, kon je van slechts een kwart zeggen dat het bericht mogelijk bijdroeg aan hulpzoekend gedrag. In het merendeel van deze artikelen was dat doordat de hulplijn van 113Zelfmoordpreventie werd genoemd. Er was echter maar één nieuwsbericht waarin we een positief rolmodel vonden. Het ging over Paris Jackson, de dochter van Michael Jackson, die als jonge tiener worstelde met depressie en diverse malen had geprobeerd uit het leven te stappen. In het nieuwsbericht benoemt ze dat zij lange tijd in een therapeutische woongemeenschap verbleef. Ze is een positief rolmodel omdat ze laat zien dat er andere manieren mogelijk zijn om met suïcidale gedachten om te gaan.’

Dat gebeurt dus te weinig?
‘Uit onze media-analyse blijkt dat een minderheid van nieuwsberichten positieve rolmodellen beschrijft of hulpbronnen vermeldt. Daar liggen dus kansen voor verbetering.’

Hoe gaat u het onderzoek presenteren?
‘Het eindverslag van het project is te vinden op de site van het Trimbos-instituut. Tijdens een minisymposium hebben we een infosheet gepresenteerd met achtergrondinformatie over hoe media kunnen bijdragen aan suïcidepreventie door aan de ene kant bepaalde zaken juist niet te benoemen en door anderzijds mensen expliciet te verwijzen naar hulp. Deze infosheet kun je vinden op de Trimbos-website en bij www.113.nl.’

Hoe zou u willen dat journalisten hun berichten over suïcide afsluiten?
‘Ik hoop dat ze bereid zijn hun lezers te wijzen op hulpinstanties. Dat kan door deze tekst: Wilt u praten over suïcide, neem dan contact op met de speciale hulp- en preventielijn. Bel telefoonnummer 0900-0113 of ga naar de website www.113.nl.’

Bron: trimbos.nl

Wilt u praten over suïcide, neem dan contact op met de speciale hulp- en preventielijn. Bel telefoonnummer 0900-0113 of ga naar de website www.113.nl.’

Dit bericht is 3469 keer gelezen.