23 maart 2016 – Blootstelling aan hevige stress in de vroege jeugd laat sporen na in het DNA. Stress veroorzaakt moleculaire veranderingen, en die vergroten de kwetsbaarheid voor stress op volwassen leeftijd. Dat concludeert het UMC Utrecht op basis van een onderzoek in samenwerking met de afdeling Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en het Max Planck Instituut in München. De resultaten zijn gepubliceerd in Nature Communications.

Uit eerder onderzoek was al bekend dat het doormaken van een moeilijke jeugd een belangrijke risicofactor is bij het ontstaan van vrijwel alle psychiatrische aandoeningen is. Ook leidt de blootstelling aan hevige stress in de kindertijd, zoals emotionele verwaarlozing, fysiek of verbaal geweld, tot een veranderde reactie op stress. Deze studie maakt nu duidelijk hoe deze processen op volwassenen leeftijd nog steeds bijdragen aan een grote kwetsbaarheid voor stress en een verhoogd risico op psychische klachten.

Littekens

Hevige stress in de kindertijd leidt tot moleculaire veranderingen in het DNA. Bij dit biologische proces, DNA-methylering, verandert de DNA-activiteit door omgevingsinvloeden zoals de blootstelling aan nare ervaringen in de jeugd. Deze littekens in het DNA oefenen levenslang invloed uit. Uit het Epistress-onderzoek van psychiaters Marco Boks en Christiaan Vinkers van het UMC Utrecht Hersencentrum blijkt nu waar dit precies plaatsvindt. Op één locatie op het KITLG-gen vonden zij bij de blootstelling aan stress op volwassen leeftijd een duidelijke samenhang tussen jeugdtrauma en afwijkende hoeveelheden van het stresshormoon cortisol.
Deze resultaten helpen beter te begrijpen hoe psychiatrische ziektebeelden ontstaan, waarom mensen verschillend op stress reageren en wie hier het meest kwetsbaar voor is. Mogelijk kan de gevonden locatie op het KITLG-gen als marker dienen in de diagnostiek bij volwassenen met psychiatrische problemen.

Medicijnen

De nieuwe kennis roept de vraag op in hoeverre het mogelijk is het proces van DNA-methylering te beïnvloeden. Met name bij onderzoek naar kanker bestaat al veel aandacht voor de ontwikkeling van medicijnen die hierop ingrijpen. In de toekomst zou dit ook kunnen leiden tot medicijnen die de DNA-methylering beïnvloeden bij patiënten met psychiatrische ziekten.  Uit wetenschappelijk onderzoek is al bekend dat bestaande medicijnen die vaak al aan patiënten met psychiatrische aandoeningen worden voorgeschreven, dit proces kunnen beïnvloeden. De ontrafeling van het mechanisme hierachter in de Epistress-studie biedt dan ook een belangrijk aanknopingspunt voor meer onderzoek naar behandelmogelijkheden. Wellicht zijn schadelijke gevolgen van traumatische jeugdervaringen hiermee te verminderen of zelfs te voorkomen en kan zo worden bijgedragen aan optimale geestelijke gezondheid op volwassen leeftijd.

Publicatie

Houtepen, LC, Vinkers CH, Carrillo-Roa T, Hiemstra M, van Lier P, Meeus W, Branje S, Heim CM, Nemeroff CB, Mill J, Schalkwyk LC, Creyghton MP, Kahn RS, Joëls M, Binder EB, Boks MPM. Genome-wide DNA methylation levels and altered cortisol stress reactivity following childhood trauma in humans. Nature Communications, 2016 DOI: 10.1038/ncomms10967

Bron: umcutrecht.nl 

Dr. Sharon Horesh Bergquist legt in dit filmpje precies hoe en waarom stress je ziek kan maken.

Dit bericht is 75704 keer gelezen.